Бийдеги кол позициялары
Кыргыз бийинин айрым өзгөчөлүктөрү тууралуу айтып өтсөк, аялдардын жана эркектердин кыймылдары ар башка экенин белгилеп кетели. Алгач кол позициялары жөнүндө.
Баштапкы позиция
Эки кол эркин төмөн түшүрүлгөн, алакандары жумшак, түз, бармактары төмөн карайт, алакандары өзүнө карайт (рис. 1).
Биринчи позиция
Эки кол алдыга көтөрүлгөн. Кыздардын колдору локтодон жана алакандарынан жумшак, алакандары төмөн карайт (рис. 2).
Экинчи позиция
Эки кол тарапка көтөрүлгөн. Кыздардын локтолору тегеректелген, алакандары түз, бармактары тегеректелген (рис. 3).
Жигиттердин алакандары жыйрылып, бир аз көтөрүлгөн, бүгүлгөн бармактары өзүнө карайт (рис. 4).
Үчүнчү позиция
Эки кол жогору көтөрүлгөн. Кыздардын локтолору тегеректелген, алакандары түз, бири-бирине карай жана бир аз төмөн, бармактары жогору карайт (рис. 5).
Аялдардын жана эркектердин бийиндеги кол позициялары жогоруда аталгандардан кыйла көп. Мисалы, аялдардын бийинде таазим кылуу (рис. 6) милдеттүү. Оң кол кеудөгө (жүрөккө) жабысып, сол кол 2-чи позицияга тарапка ачылган, алаканы төмөн. Башы да төмөн, буттары 6-чы позицияда, тизелери бир аз бүгүлгөн.
Биз сүрөттөгөн 2-чи позицияда аялдардын колдору сүрөттөгүдөй төмөн түшүрүлүшү мүмкүн (рис. 7). Бул учурда башы жогору көтөрүлгөн.
Аялдардын бийиндеги колдордун ар түрдүү позициялары, сүрөттөгүдөй (рис. 8, 9, 10, 11, 12, 13) бий кыймылдарына чоң экспрессивдүүлүк берет. Бул кыймылдар колдордун эмгек процессин эске салат.
Аялдардын бийинде колдордун жогору бүгүлгөн позициялары, сүрөттөгүдөй (рис. 14) көп кездешет. Локтодон бүгүп, кайра узартканда, колдор алдыга бүгүлгөн, бийчи жүндү тегереткендей көрүнөт.
Орнаменттик кол позициялары бийчинин бийиндеги эмгек процессин чагылдырбайт. Мисалы, сүрөттөгү кол позициясы (рис. 15). Бул жерде бийчинин колдору баш кийимге тийгендей көрүнөт. Бул учурда локтолор четке тартылып, алакандары түз жогору көтөрүлгөн болушу керек.
Бий учурунда колдор сүрөттөгүдөй (рис. 16) позицияда болушу мүмкүн. Бул учурда колдордун алакандары бетке тийбейт, баштын наклондору жана көз карашы бул позаны жыйынтыктайт. Колдордун, баштын позициялары (рис. 17, 18, 19 жана 20) лирикалык мүнөздөгү аткарууну баса белгилейт. Ал эми колдордун жана баштын позициялары (рис. 21) бийчинин кыймылынын эркиндик мүнөзүн баса белгилейт.
Кокеттик сүрөттөлгөн кол позициялары (рис. 22, 23 жана 24) көрүнүп турат. Кыз жигиттин көзүнөн жүзүн жапкандай (рис. 25, 26), бирок өзү шылуундук менен ага карап турат.
Эркектердин бийиндеги кол позициялары аялдардын бийиндегидей ар түрдүү эмес. Алар негизинен атчандардын кол позицияларын же улуттук жомоктордон фрагменттерди аткарган музыканттардын кол позицияларын эске салат.
Сүрөттөгү кол позициялары (рис. 27, 28, 29, 30, 31) бийчилердин күчүн, чеберчилигин жана энергиясын көрсөтөт.
Жигит чабандардын жүгүртүп жаткан атын (рис. 32) токтотуп, комузда ойнойт (рис. 33, 34). Эркектердин бийиндеги өзгөчөлүү кол позициялары — эки кол белде (рис. 35).
Бул позиция бий учурунда да, тыныгуу учурунда да аткарылышы мүмкүн.
Кыргыз бийиндеги кол позицияларында импровизация мүмкүнчүлүгү бар болгондуктан, кыймылдар так аныкталган эмес.