Информационно-туристический интернет-портал «OPEN.KG» / Шаар Бишкек жана анын айланасы

Шаар Бишкек жана анын айланасы

Бишкек шаары жана анын айланасы


Көп учурда Бишкек шаарынын туристтик ресурстары жөнүндө суроо берсең, бул жеңил таң калуу менен жыйынтыкталат. Анткени, ресурстарга биринчи кезекте кооз табигый объектилер: тоолор, көлдөр, чокусунан же тарыхый имараттар кирет деген түшүнүк бар, ал эми жүз жылдан ашык тарыхы бар шаарда эмне болушу мүмкүн.

Анын негизги өзгөчөлүгү жана артыкчылыгы - жашыл насаждениялардын саны. Бишкек "бакча шаары" деп аталат. Ала-Тоо аянты, Тарыхый музей жана чоң Эркиндик статуясын камтыйт; борбордук жашыл көчөлөр, өзгөчө Эркиндик проспекти; И. В. Панфилов атындагы парк; Ботаникалык бак; Ю. Фучик атындагы парк; Ататүрк паркы; Өкмөт үйү; Жеңиш аянты; Сүрөт искусствосу музейи; М. В. Фрунзе үй-музеи; Зоология музейи; Минералогия музейи; Опера жана балет театры; Филармония; Цирк; Спорт сарайы; Манас Айылы (улуттук баатыр Манастын айылдары), базарлар (Ош, Аламедин, Орто-Сай, Дордой); Фламинго паркы; Кыргыз айылы этнографиялык айыл, көптөгөн ресторандар, пабдар, ачык аянтчалар жана жандуу музыка, казино - булардын бардыгы Бишкекке конокчул шаар имиджин берет.

Бишкек - Кыргыз Республикасынын борбору, саясий, экономикалык, илимий, маданий жана билим берүү борбору, негизги транспорттук түйүн. Шаардык аймактын жалпы аянты - 115,7 миң га. Шаардын калкы 1 миллионго жакын адамды түзөт. Бишкек 4 административдик-территориялык райондорго бөлүнөт: Первомай, Ленин, Октябрь жана Свердлов.

Шаар Кыргыз Ала-Тоосунун этегинде, 750-850 м бийиктикте, Чүй өрөөнүнүн борборунда, Аламедин жана Ала-Арча дарыяларынын конусунан пайда болгон наклондуу жазыкта жайгашкан.

Лёссоподобдук түзүлүштөрдөн турган жазык, акырындык менен төмөндөп, Чу дарыясынын жээгине жакындайт. Шаардын аймагынан Батыш жана Чыгыш Чүй каналдары өтөт. Бишкектин климаты жагымдуу, жылына күндүн жарык күндөрүнүн саны орто эсеп менен 322. Орточо жылдык абанын температурасы 10,2°С, эң жылуу айы - июль (24,5°С), эң суук айы - январь (-4,6°С). Шаардын түштүк бөлүгү түндүк бөлүгүнөн 1-2°С жылуу. Орточо жылдык жаан-чачындын көлөмү 410 мм чамасында, алардын маанилүү бөлүгү март-июнь айларына туура келет, кургак мезгил - июль-сентябрь. Көптөгөн бульварлар, скверлер жана парктар шаарга уникалдуу түстү берет, ысык жай күндөрүндө күйгөн күндүн нурларынан коргойт. Жашыл кооздуктарда дуб, карагач, тополь, акация, береза, сосна, чыршы басымдуулук кылат.

Адамдын азыркы Бишкек шаарындагы аймакта пайда болушу б.з.ч. 5-4 миң жылдыкка таандык, бул жөнүндө таш куралдардын табылышы күбөлөндүрөт. Темир доорунун башталышы менен Аламедин жана Ала-Арча дарыяларынын жээгинде сак жана усун уруулар жайгашып, орто кылымдарда - түрк уруулары. Орто кылымдагы эң ири шаарлардын бири Бишкек шаарчасы (7-12 кылымдар). Ал 25-30 кв. км аянтты ээлеп, татаал пландоосу жана өнүккөн бекем имараттар системасы менен белгилүү болгон. 19-кылымдын башында Коканд хандыгы Чүй өрөөнүн ээлеп, 1825-жылы Бишкек жайгашкан жерде аскердик бекет куруу менен Пишпек деп өзгөрттү.
Орус аскерлери 1860-жылдын 4-сентябрында Пишпекти ээлеп алышты, бирок алардын кетишинен кийин коканддыктар кайрадан ошол жерде жайгашышты. 1862-жылдын сентябрында орус аскерлери кыргыздардын, Байтик башчылыгында, жардамы менен бекетти экинчи жолу ээлеп, аны талкалашты. 1864-жылы бекеттин калдыктарында казак пикети жана кичинекей базар түзүлгөн. Андан кийин ат- почта станциясы түзүлүп, орус, украин жана дунган көчмөндөрү жайгаша башташты. 1878-жылы Пишпек уезддик борбор болуп калды. 1913-жылы шаар калкы 18000 адамды түзгөн. Ал убактагы Пишпектин өзгөчөлүгү хмель, күрүч, жүзүм жана алма бактарынын плантациялары болгон. 1924-жылдын 14-октябрында Пишпек Кара-Киргиз (1925-жылдын 25-майынан баштап - Кыргыз) автономдуу облусунун борбору болуп калды. 1926-жылдын 12-майында Пишпек шаары Михаил Васильевич Фрунзе - таланттуу аскер башчысы жана мамлекеттик ишмердин урматына Фрунзе шаарына өзгөртүлдү, ал 1885-жылы Пишпекте төрөлгөн. 1936-жылдан тартып Фрунзе шаары Кыргыз ССРинин борбору болуп калды. 1991-жылы көз карандысыз Кыргыз Республикасынын борбору мурдагы аталышын Бишкекке кайтарды.

Бишкектеги ишканалар тарабынан чыгарылган продукциянын үлүшү республика боюнча жалпы көлөмдүн 14,7% түзөт. Негизги тармактар: машина куруу, жеңил өнөр жай, тамак-аш, энергетика - бул тармактар чыгарылган продукциянын 60% дан ашыгын түзөт. Бишкек бюджетин толугу менен каржылайт жана башка аймактардан айырмаланып, социалдык төлөмдөрдү өз бюджетинен чыгарат.

Бишкек республикадагы ири транспорттук түйүн. Шаардын аймагында 2 автобекет, жүк жана жүргүнчүлөр үчүн темир жол станциялары, шаардан 30 км алыстыкта "Манас" эл аралык аэропорту жайгашкан.

Бишкек - республикалык маданий борбор. Бул жерде 22 ири китепкана, 7 театр, 11 музей, 30дан ашык жогорку окуу жайлары жана 100 туристтик агенттиктер бар. Популярдуу мейманканалар: "Хаят", "Пинара-Бишкек", "Достук", "Иссык-Куль", "Горы Азии", "Silk Road".

Бишкектин салтанаттуу панорамасы борбордун түштүгүндө жайгашкан Боз-Пельдек (1395 м) бийиктигинен ачылат. Бул тоонун этегинде "Хан могилалары" деп аталган көрүстөн жайгашкан, анда Байтик өрөөнүнүн мурдагы ээси жана анын уулу Узбек жерге берилген.

Бишкек шаарына жакын Кыргыз Ала-Тоосунун этектери тоо лыжасы спортун өнүктүрүү үчүн жакшы мүмкүнчүлүктөрдү сунуштайт. Кашка-Суу жана Норус капчыгайларындагы базалар эң популярдуу.
16-02-2014, 21:38
Вернуться назад