Бекбоева Алый (1886-1977)
Алый Бекбоева — 1958-жылы СССР сүрөтчүлөр союзунун мүчөсү болуп кабыл алынган биринчи кыргыз элдик устат. Ал 25 войлоктон жасалган килем — шырдак, 28 бархатка тигилген панно — туш-кийиз, 21 аяк-кап, 80ден ашык секичек, топу, бельдемчи жараткан. Анын чебер колдорунда кыргыз табиятынан алынган жаркыраган түстөр жаңы жашоо табат.
Анын сыйлыктарынын арасында Эмгектин Кызыл Туу ордени, 1941-1945-жылдардагы Улуу Ата Мекендик согушта «Эмгек үчүн» медалы, «Эмгек айырмасы» медалы бар. Ага «Кыргыз ССРинин эмгек сиңирген маданият кызматкери» наамы ыйгарылган.
Алый Бекбоева 1886-жылдын 12-июнунда Нарын шаарынан алыс Ылайлу-Суу айылында кедей үй-бүлөдө төрөлгөн. Туулгандан кийин апасы — Уул-бюбю өлүп, жаңы төрөлгөндү энесинин ордуна Кулан аттуу мачехасы тарбиялайт. Айлында белгилүү болгон кебез тигүү жана войлоктон жасалган буюмдарды даярдоочу Кулан апа кичинекей кызда кооздукту сезүү сезимин ойготуп, элдик кол өнөрчүлүк менен тааныштырган. Он жашынан баштап Алый улуттук кийимдерди тигүү, буюмдарды жана идиштерди сактоого сумкалар (баштык, текче, аяк-кап жана башка) даярдоо, ала-кийиздер жана шырдактар үчүн орнаменттер түзүү менен алектенет.
1916-жылдагы көтөрүлүш учурунда Бекбоевдердин үй-бүлөсү Кытайга качып, Уч-Турпанда (Кашгария) жалданып иштешет. 1917-жылдагы Октябрь революциясынан кийин мекенине кайтып келет. 30-жылдарда Алый колхозго кирип, сүйүктүү иши — кол өнөрчүлүк чыгармаларын жаратууга көп күч жана убакыт жумшайт. Эски материалдардын арасында войлок өзгөчө орунду ээлейт. Войлокту койлор жана жүн бар жерлерде жүндөн даярдашкан. Көчмөн жашоо — бул юрта, палатка же шатыр. Бул жерде войлок — идеалдуу курулуш материалы. Жылуу, жеңил, жумшак, ташууга ыңгайлуу. Юрта — элдик чыгармачылыктын шедеври. Кыргыздардын ыңгайлуу, уютное, назик турак жайы. Юртта элдик кол өнөрчүлүктүн бардык багыттары: войлок, терини, жыгачты иштетүү, тигүү, чий жана башка. Устаттын жасап чыккан ар бир буюму - ала-кийиз, шырдак, туш-кийиз, улуттук кийим жана башкалар, — Алыйдын колу менен жанданып, жан кирет.
Ал активдүү көркөм көргөзмөлөргө катышат:
1957 - Бүткүл союздук кол өнөрчүлүк көргөзмөсү. Москва.
1958 - Республикадагы элдик искусство көргөзмөсү. Фрунзе.
1967 - Бүткүл союздук «Декоративдик искусство СССР» көргөзмөсү. Москва.
1972 - Орто Азия жана Казакстан сүрөтчүлөрүнүн чыгармачылык көргөзмөсү. Москва.
Эскерте кетсек, Алый апа Межреспубликалык көргөзмөгө катышканда 87 жашта болгон. Элдик устат 91 жашында дүйнөдөн өттү.
1957-жылы Кыргызстандын ЛКСМ БКсынын буйругу боюнча А.Бекбоева Москвадагы VI Дүйнөлүк жаштар жана студенттер фестивалына белек катары бир нече туш-кийиздер жана шырдактарды даярдаган.
А. Бекбоеванын эмгектери Кыргыз Мамлекеттик сүрөт искусствосу музейинде, Г. Айтиева атындагы мамлекеттик искусство музейинде (Москва), СНГ элдеринин этнография музейинде (Санкт-Петербург) көрсөтүлгөн.
Кыргызстандын аялдары