Чыгыш Самоа. Америкалык Самоа, Америкалык Самоа аймагы
АКШнын ээлиги, Тынч океандагы Самоа архипелагынын бөлүгү (Океанияда), 7 аралдан турат — Офу, Олосега, Тау, Тутуила, Суэйне, Роз, Аунуу. Аймактын аянты — 199 км2. Административдик борбору — Тутуила аралындагы Паго-Паго (ч. 4 миң). Административдик-территориялык бөлүнүшү — 3 округ. Калкы — ч. 57,8 миң (2005 ж.). Расмий тили — англис тили, бирок калктын көпчүлүгү самоан тилинде сүйлөйт (гавай тилине жана башка полинезия тилдерине жакын).
Башкы дин — христиандык (50%дан ашыгы — протестанттар, 20% — католиктер). Валюта — АКШ доллары.
Улуттук майрам — 17-апрель — Туу күнү.
1967-жылдагы конституцияга ылайык, аткаруу бийлиги аралдарда губернатор тарабынан жүргүзүлөт (Т. Тула-фоно — 2003 жылдан бери), 4 жылдык мөөнөткө жашоочулар тарабынан шайланат (1977-жылга чейин АКШнын ички иштер министри тарабынан дайындалган). Губернатордун компетенциясына аралдардын ички жашоосуна байланыштуу бардык маселелер кирет. Ал 12 аткаруучу департаменттин жетекчилерин дайындайт. Закон чыгаруу органы - Фоно, 2 палатадан турат - сенат жана өкүлдөр палатасы. Сенатка 4 жылдык мөөнт менен жергиликтүү башчылардан (матаи) 18 адам шайланат. Өкүлдөр палатасы 2 жылдык мөөнт менен шайланган 20 адамдан жана добуш берүүгө укугу жок Суэйне аралынан дайындалган 1 делегаттан турат. Губернатор Фононун чечимдерине вето коюу укугуна ээ. Чыгыш Самоа АКШнын конгресси өкүлдөр палатасында 1 делегатка ээ (добуш берүүгө укугу жок).
Алгачкы европалыктар аралдарда 1722-жылы пайда болушкан, бирок туруктуу жашоо 1830-жылы англис миссионерлери тарабынан негизделген. 1899-жылдан бери — АКШнын ээлиги. 1922-жылы аралдар расмий түрдө АКШнын «бирикпеген аймагы» статусун алышкан. Жергиликтүү өз алдынча башкаруу боюнча көбүрөөк укуктарды талап кылган коомчулуктун басымы менен 1948-жылы мыйзам чыгаруу органы түзүлгөн.
Чыгыш Самоанын экономикасы АКШга катуу багытталган. 2000-жылы ИДП 500 млн долларды түзгөн. Экономиканын негизги тармактары - балык кайра иштетүү жана балык консервалоо өнөр жайы, кокос жегин өндүрүү. Негизинен америкалык, тайваньдык жана түштүк кореялык балыкчылар тарабынан жеткирилген балык кайра иштетилет (жергиликтүү балыкчылар кайра иштетилген балыктын аз гана бөлүгүн жеткирет). Балык консервалоо өнөр жайынын продукциясы экспорттун 93%ын түзөт. Балык кайра иштетүүдө экономикалык активдүү калктын 34%ы иштейт. Балык продукцияларынан тышкары, эт консервалары чыгарылат, кол өнөрчүлүк өнүккөн, кичине масштабда пемза казуу жүргүзүлөт. Кокос, банан, ананас, ямс, нан дарагы өстүрүлөт. Агрардык продукциянын бир бөлүгү экспортко чыгарылат. Туризмди өнүктүрүү үчүн белгилүү перспективалар бар.
Электр энергиясын өндүрүү - 130 млн кВт ч (2002 ж.).
Автожолдордун узундугу - 350 км. Эл аралык аэропорт - Тафуна, Паго-Пагодон жакын.
«Самоа ньюс» газета чыгат (англис жана самоан тилинде). 8 радиостанция жана 1 кабельдик телевидение станциясы иштейт.