Гамбия . Республика Гамбия
Атлантика океанинин жээгинде, Түштүк Африкада жайгашкан мамлекет. Жеринин аянты — 11,3 миң км². Башкы шаары - Банжул (271 миң, чет жактар менен). Административдик-территориялык бөлүнүшү - 6 округ. Калкы — 1,4 млн (2003 ж.);
мандинго, фула, волоф, диола ж.б. Расмий тили - англис тили. Дин: 85% - мусулмандар, 4% - христиандар, калгандыгы традициялык жергиликтүү ишенимдерди карманат. Валюта - даласи = 100 бутутам.
Россия Федерациясы менен дипломатиялык мамилелери бар (СССР менен 17.VII 1965 ж. түзүлгөн).
Улуттук майрам - 18-февраль - Эгемендүүлүк күнү (1965 ж.).
Гамбия - президенттик типтеги республика. 1996-жылдагы конституция иштейт. Мамлекет башчысы - президент Яйя Джамме (2001-жылдын октябрында кайра шайланган). Ал куралдуу күчтөрдүн башкы командири. 5 жылдык мөөнөткө жалпы добуш берүү аркылуу шайланат. Закон чыгаруу органы - Улуттук ассамблея (49 депутат), 5 жылдык мөөнт менен шайланат. Аткаруу бийлиги вице-президенттин жетекчилигиндеги өкмөт тарабынан жүргүзүлөт.
1783-жылдагы Версаль келишими боюнча, Гамбиянын көпчүлүк бөлүгү Англияга өтүп, колонизациясы 1902-жылы аяктаган, ошол кезде британ протектораты орнотулган. 1963-жылы Гамбия ички өз алдынчалыгын алды, ал эми 1965-жылы Британдык Содружествонун курамында эгемендүү мамлекет деп жарыяланды. 24.IV 1970-жылы референдумдун натыйжасында республика болуп калды.
Гамбиянын биринчи президенти республика жарыяланган күндөн тартып Дауда Кайраба Джавара (1994-жылга чейин) болду. 23.VII1994-жылы кандуу төңкөрүшсүз бийликке лейтенант Яйя Джамме - Куралдуу күчтөрдүн убактылуу башкаруу кеңешинин төрагасы (мамлекет башчысы) келди. Жаңы министрлер кабинети түзүлдү.
1994-жылдын октябрында жаңы гамбий жетекчилиги өлкөнү жарандык башкарууга өткөрүү программасын иштеп чыкты. 1996-жылдын августунда референдумда жаңы конституция кабыл алынды. 1996-жылдын сентябрында Убактылуу башкаруу кеңеши таркатылып, президенттик шайлоолор өткөрүлдү. Өтпө мөөнөт 1997-жылдын январында жаңы парламент шайланган соң аяктады.
Саясий партиялар: Патриоттук багыт жана курулуш альянсы (президенттик партия), лидер - Яйя Джамме, Бириккен демократиялык партия, Эгемендүүлүк жана социализм үчүн элдик демократиялык уюм, Улуттук примирение партиясы, Элдик прогрессивдүү партия, Гамбиянын элдик партиясы, Улуттук конвент партиясы, Демократиялык аракеттердин улуттук кыймылы, Гамбиянын демократия жана прогресс партиясы.
Профсоюздук бирикме - Гамбиянын Эмгек Конгресси (1935-жылы негизделген).
Гамбия - БУУнун мүчөсү (1965-жылдан бери), Африка Биримдигинин (АС), ИК, ЭКОВАС, Улуу Британия жетектеген Содружествонун мүчөсү.
Гамбия - агрардык, экономикалык жактан өнүкпөгөн өлкө, монокультуралык багыттагы экономикасы бар. Агрардык сектордун ВВПдагы үлүшү — 36,7%, айыл чарба секторунда 75% жумушчу күчү эмгектенет. Негизги айыл чарба культурасы - жержаңгак (100 миң тоннадан ашык), валютаны алуу үчүн негизги булак (экспортдун 40% баасы). Дандын өндүрүмү жылына 100 миң тоннадан ашык (жүгөрү, күрүч, просо ж.б.). Жыл сайын 40 миң тонна балык кармалат.
Өнөр жай (ВВПнын 14%) начар өнүккөн жана кичи жана орто бизнес менен чектелет. Строительный материалдар, пиво жана алкогольсуз ичимдиктерди өндүрүү, жержаңгакты тазалоо жана кайра иштетүү боюнча ишканалар иштейт. Кол өнөрчүлүк өнөр жайлары өнүккөн - терини иштетүү, керамика ж.б. Өлкөдө титандын темир кумдары (1 млн тонна), жогорку сапаттагы керамика, кварц кумдары бар; табигый газ жана мунай кендери табылган.
Кызматтар сектору ВВПнын 2/3үн берет. Туризм тез өнүгүүдө, ал ВВПнын 16%ын камсыз кылат, өлкөгө катуу валютанын агымын алып келет.
Калктын жашоо деңгээли төмөн. Жумушчу күчүнө эсептегенде ВВП жылына 330 доллар чамасында. Өлкөнүн калкынын өсүү көрсөткүчү салыштырмалуу жогору - жылына 2,77% жана Африкадагы калктын тыгыздыгы боюнча эң жогорку көрсөткүчтөрдүн бири - 1 км²ге 128 адам.
Автожолдор — 3 миң кмден ашык, анын ичинде 1 миң км асфальтталган. Жүк ташуунун көпчүлүгү Гамбия дарыясы аркылуу суу жолу менен жүргүзүлөт. Өлкөнүн негизги деңиз жана дарыя порту - Банджул. Башкы шаардан 27 км алыстыкта Юндум эл аралык аэропорту жайгашкан.
Басма басылмалары: «Гамбия дейли», «Газетт», «Индепендент», «Дейли обсервер», «Пойнт», «Форойа»; «Гамбия ньюс энд рипорт мэгэзин» журналы. Өлкөдө мамлекеттик телевидение жана радио бар, жеке радиокомпания «Радио-1ФМ» бар.