Шпицберген
Арктикадагы архипелаг (74-81° түндүк ендиги, 10-35° чыгыш узундугу) Түндүк Муз океанынын заливдик бөлүгүндө жайгашкан. Аймактын аянты - 62,7 миң км2. Архипелагда 1 миңден ашык арал бар. Тууралуу элдер жок; жашаган элдердин саны болжол менен:
1,5 миң норвегиялыктар, 950 россиялыктар, ошондой эле болжол менен 400 башка өлкөлөрдүн жарандары. Шпицберген, анын түштүгүндө жайгашкан Медвежий аралы менен бирге Норвегиянын административдик округу Свальбардды түзөт, аны Норвегиянын королу дайындаган губернатор башкарат. Административдик борбору — Лонгьир.
1920-жылга чейин архипелаг "жок жер" болуп эсептелинген. 1920-жылдын февралында Парижде бир нече европалык мамлекеттер, АКШ жана Япониянын өкүлдөрү Шпицберген боюнча Норвегиянын суверенитетин орнотуучу эл аралык келишимге кол коюшкан. Келишимге кол койгон өлкөлөрдүн жарандарына норвегиялыктар менен бирдей архипелагда экономикалык жана илимий ишмердик менен алектенүүгө укук берилген, архипелагды аскердик максатта пайдаланууга тыюу салынган. Официально Шпицберген 1925-жылы Норвегиянын аймагы катары жарыяланган; бир мезгилде архипелагда тоо иштерин жүргүзүүнүн тартибин жөнгө салган "Тоо кодекси" кабыл алынган. СССР Шпицберген боюнча келишимге 1935-жылы кошулган. 1947-жылы норвегиялык парламент Советтер Союзунун Шпицбергендеги өзгөчө экономикалык кызыкчылыктарын белгилеген резолюция кабыл алган. Архипелагда Россиянын консулдугу, 1 россиялык айыл - Баренцбург бар.
Архипелагдын 60% аймагы муз менен капталган. Полездүү казындылардан өнөр жай мааниси бар жалгыз казан - таш көмүр. Норвегия Свеа айылында (2004-жылы болжол менен 2,9 млн т) көмүр казат, Россия Баренцбург аймагында (2004-жылы 160 миң т) казат.
Архипелагдын сууда треска, палтус, пикша, гренландиялык тюлень, нерпа, белуха; аралдарда - ак аюу, песец, бугу бар. Бирок балык уулоо жана жаныбарларды кармоо чектелген масштабда жүргүзүлөт.
Шпицберген менен байланыш (июндан ноябрга чейин) норвегиялык Тромсё порту жана россиялык Мурманск порту аркылуу деңиз жолу менен жүргүзүлөт. 1974-жылдан бери Норвегия менен Шпицбергендин ортосунда туруктуу аба каттамы орнотулган. Ошол жылы Советтер Союзуна таандык аба кемелеринин Норвегиянын мамлекеттик жарандык аэродромун Шпицбергенде пайдалануу боюнча совет-норвегиялык келишим түзүлгөн.