Ыйык Сулайман-Тоо
Ош шаары Борбордук Азиядагы ири жана эски шаарлардын бири болуп эсептелет. Сулайман-Тоо тарыхый-археологиялык эстеликтерге бай, Ош шаарынын борборунда жайгашкан. Тоо формасы беш баштуу борпоң таштан турган, узундугу 1140 мден ашык жана туурасы 560 м, батыштан чыгышка чейин созулган. Сулайман-Тоо теңиз деңгээлинен 1175 м бийиктикте, шаардан 175 м бийиктикте, узундугу 2 км, туурасы 250 м, 5 чокусун камтыйт, алардын эң бийиги Рушан-Таг. Буура-Таг же Сулайман-Тоо чокусу, бүт тоого ат берген жана көптөгөн үңкүрлөрдү камтыйт. Тоонун үстүндө Тахт-и-Сулайман же «Бабурдун үйчүгү» деген бир камералуу мечит бар, XI кылымдагы эпиграфика эстелиги. Шор-Таг («ак туздуу чокусу») ак шапкасы үчүн аталган, Ээр-Таг чокусу седло формасында болгондуктан «тоо - седло» деп которулат, Каттама-Таг («катмарлуу тоо») жана Кекликучар («кеклик учкан чоку») деп аталат. XVI кылымга чейин Сулайман тоосу Бара-Кух деп аталган.
Ушул тоодо илимпоздордун изилдөөлөрүнө ылайык 400гө жакын петроглифтер (тарыхый жазуулар) бар. Ошондой эле тоонун айланасында байыркы мезгилдерден калган петроглифтер, жазуулар жана сүрөттөр бар, булар бир нече кылымдарды камтыйт. 15-16-кылымдарга чейин ар кандай аталыштар менен аталган. Жазма булактарда Сулайман-Тоо «Кара-Кух», «Сулайман-Так», «Тахты-Сулайман», «Сулайман-Тоо» деп аталган. Ислам дининин жайылышы мезгилинде бул тоо пайгамбар Сулайман менен байланышкан, бүгүнкү күнгө чейин пайгамбар Сулайман тууралуу легендалар бар.
«Сулайман-Тоо» Улуттук тарыхый-археологиялык музей комплекси Кыргызстандагы эң ири музейлердин бири. Музейде кыргыз элинин улуттук сыймыгы болуп эсептелген баалуу тарыхый жана маданий эстеликтер сакталат.
Музейдин өнүгүп жаткан тарыхында бир нече жолу аталышы өзгөргөн.
1949-1978-жж. - Ош облустук краеведческий музей.
1978-1982-жж. - Ош облустук тарыхый-мәдени музей.
1982-2004-жж. – Ош бириккен тарыхый-мәдени музей-резерваты.
2004-жылдын 10-апрелинен тартып – Улуттук тарыхый-археологиялык музей комплекси «Сулайман-Тоо».
Музейде 33 миңден ашык экспонаттар жыйналган. Бул 6694 археологиялык, 3702 этнографиялык, 19852 документтер жана сүрөттөр, 1196 колдонмо жана кол өнөрчүлүк искусствосунун, живописи, скульптура жана графиканын буюмдары.
Ош шаарынын 3000 жылдыгын белгилөө үчүн музейге атайын типтеги жаңы имарат берилген. Анын экспозициясы 2 бөлүмдөн турат, жалпы аянты 1100 м.кв.
Музей регионалдык музей болуп эсептелет, ошондуктан анын экспозициясы толугу менен Кыргызстандын түштүгүнүн табияты жана тарыхына арналган.
Телефон: +996 (3222) 2-29-68, 2-71-23, 7-38-21
Факс: +996 (3222) 2-29-68
E-mail: [email protected]
г. Ош, Курманжан Датка көчөсү, б/н