Сопроводительное письмо в Семиреченское облустук башкармалыгы. Документ №28 жана №29 (1901 - 1902 ж.ж.)

СОПРОВОДИТЕЛЬНОЕ ПИСЬМО ПРИ НАПРАВЛЕНИИ ПИШПЕКСКИМ ДВУХКЛАССНЫМ ГОРОДСКИМ УЧИЛИЩЕМ В СЕМИРЕЧЕНСКОЕ ОБЛАСТНОЕ ПРАВЛЕНИЕ УСТАВА ОБЩЕСТВА ВСПОМОЩЕСТВОВАНИЯ НУЖДАЮЩИМСЯ УЧАЩИМСЯ

г. Пишпек 7 май 1901 ж.

Бул кат менен Пишпекте муктаж окуучуларга жардам берүү коомунун Уставынын жети (7) нускасын өткөрүп берүүгө ыраазычылык билдирем жана аталган коомдун ачылышы 1900-жылдын 4-сентябрында болгонун маалымдайм.
Пишпек шаардык училищесинин жетекчиси Свирчевский

Кошумча

Бул Уставды Пишпекте муктаж окуучуларга жардам берүү коомуна колдонууга уруксат берем.

Генерал-майор Ионов И. 1900-жылдын июнь айы.

УСТАВ

Пишпекте «А.С. Пушкин» атындагы муктаж окуучуларга жардам берүү коомунун Уставы

§1

1. Коомдун максаты

Коомдун максаты Пишпек шаарындагы 2-класстагы шаардык училищедеги жана аялдардын приходдук училищесиндеги муктаж окуучуларга кам көрүү.

Эскертүү: коомдун ишмердүүлүгү өнүгүп жатканда, жардам Пишпек шаарындагы 2-класстагы шаардык училищени жана аялдардын приходдук училищесин аяктагандарга да көрсөтүлүшү мүмкүн, эгерде алар билим алууну улантуу үчүн башка окуу жайларына киришсе, бул коомдун ишмердүүлүгүнө кирбейт. Жардам мындай учурда бир жолку гана болушу мүмкүн жана жардам алууга укуктуу болгондор, алардын жүрүм-туруму, мыкты жөндөмдөрү жана жетишкендиктери боюнча окуу жайынын жетекчилиги тарабынан тастыкталган болушу керек.

§2

Коомдун жардам көрсөтүүсү төмөнкүдөй болушу мүмкүн:
а) окутуу үчүн төлөмдүн жардамы;
б) Министрлик тарабынан бекитилген китептерди жана окуу куралдарын акысыз берүү, ошондой эле окуучуларга арзандатылган баада сатуу;
в) муктаждарга кийим, тамак-аш жана баш калкалоо менен камсыздоо, эгерде алар өз күчтөрү менен сатып ала албаса;
г) муктаждарга жумуш табууга жардам берүү;
д) кедей оорулуулардын медициналык каражаттар менен камсыздалышы, үйдө дарыгердин көзөмөлүндө, ошондой эле оорулуларды коомдун эсебинен ооруканаларга жайгаштыруу жана өлгөндөрдү жерге берүүдө жардам берүү, — жана
е) өзгөчө учурларда акча жардамдарын белгилөө.

Эскертүү: окуучуларга жардам көрсөтүүдө, окутуу үчүн төлөмдүн жардамы, китептерди жана куралдарды акысыз берүү, кийим, тамак-аш, турак-жай жана акча жардамдарын берүүдө, алардын муктаждыгы гана эмес, ошондой эле алардын тырышчаактыгы жана жакшы жүрүм-туруму, окуу жайынын жетекчилиги тарабынан тастыкталган эске алынышы керек.

ЦГА РК. Ф.44.0п.1.Д.1196.Л.9. Оригинал.

№29

ПИШПЕК УЕЗДИНИН БАШЧЫСЫНЫН СЕМИРЕЧЕНСКАЯ ОБЛАСТЫНЫН АСКЕРДИК ГУБЕРНАТОРУНА ЖАЗГАН ХОДАТАЙСТЫГЫ, ПИШПЕК СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННАЯ МЕКТЕПТЕ САДОВОДСТУКТАН БАШКА СКООТВОДСТУК, ПЧЕЛОВОДСТУК КУРСУН КИРГИЗҮҮНҮН ЗАРЫЛДЫГЫ ТУУРАЛУУ
г. Пишпек 9 январь 1902 ж.

Туркестан аймагындагы Жер иштетүү жана мамлекеттик мүлктөр башкармалыгынын айыл чарба жана унаа бөлүмүнүн кызматкери Г. Шахназаровдун катышуусунда Пишпек шаарындагы айыл чарба ээлери тарабынан төмөнкү суроо талкууланды: «Пишпек айыл чарба мектеби, учурдагы тартипте, жергиликтүү чарбаны өнүктүрүү талаптарына жооп береби?».

Талкуу учурунда, бул мектепте болгону бир гана садоводство сабактары окутулуп жатканы белгиленди; учурда Пишпек уездинин мөмө-жемиштеринин сатылышы жоктугуна байланыштуу, садоводство чарба тармагынын бөлүгү болуп саналбайт, ал эми айрым айыл чарба ээлери өз муктаждыктары үчүн мөмө-жемиштерди өстүрүшөт. Пишпек уездинин негизги ишмердүүлүгү - дан эгүү, мал чарбачылык жана бир аз пчеловодство, бул жыл сайын өнүгүп жатат. Мен бул жерде садоводствону окутууну жокко чыгаруу жөнүндө айтпагым келбейт, бул чарба тармагы, Пишпек уезди аркылуу темир жолдун өтүшү менен, келечекте чоң мүмкүнчүлүктөргө ээ болот: бардык мөмөлөр Сибирьде сатылат, ошондуктан Семиречье Сибирь үчүн Россия үчүн Крымдын маанисине ээ болот.

Жергиликтүү шарттарга ылайык, маданияттын өнүгүшүнө жол берүү максатында, айыл чарба мектебинде: талаа эгүү, садоводство жана пчеловодство сабактарын окутуу керек, бирок дыйкандар бала кезинен жер иштетүү менен алектенишет жана практикалык тажрыйбасы аркылуу талаа эгүү боюнча толук маалыматка ээ, ошондуктан алар мектепте бул предметти үйрөнбөстөн, дан эгүү менен ийгиликтүү алектенишет. Кыргыздар байыртан мал чарбачылык менен алектенишет, бирок бул иште жакшыртуулар байкалбайт: бардык нерсе адаттагыдай эле жүргүзүлүп, эч кандай билим жок. Пишпек уездиндеги пчеловодство күчтүү өнүгүп жатат, бул тоолордун флорасы менен шартталган; акыркы убакта кыргыздар, мисалы, Комель Шабданов жана Мамбет-Алы Мураталин рамка улейлер менен пасекага ээ. Жергиликтүү пчеловоддор билимдерин знахарлардан алышат.

Сиздин баяндалган жагдайлар жергиликтүү маданиятты өнүктүрүү үчүн Пишпек айыл чарба мектебинде окуучуларды мал чарбачылыкка, садоводствого жана пчеловодствого окутууну талап кылат, программаны иштеп чыгуу адистердин иши, мектеп толук даярдалган малчы, садовод жана пчеловод бериши керек.

Г. Шахназаров айыл чарба мектеби мал чарбачылык, садоводство жана пчеловодство курстары менен ачылышы мүмкүн экенин билдирди, эгерде Пишпек шаарынын жакын жеринде мектеп үчүн 100 десятина жер бөлүнсө.

Бул билдирүү мен тарабынан Толканов жана Аламедин волостторунун коомдоруна сунушталды, бул жерлер Пишпек шаарына жакын. Бул волосттордун өкүлдөрү, сунушталган маселени талкуулап, келечектеги мектептин пайдасын түшүнүп, мектеп үчүн 100 десятина жерди берүүгө макул болушту, болгону кыргыз балдары бул мектепте акысыз билим алышы керек.

Ошондой эле, 100 десятина жерди берүү Толканов жана Аламедин волостторунун кыргыз чарбасына терс таасир этпей тургандыгын билдирем.

Жогоруда баяндалганды сиздин Жогорку Сизге билдирүүгө ыраазычылык билдирем жана Пишпек айыл чарба мектебинде садоводстводон тышкары мал чарбачылык жана пчеловодство курстарын киргизүү боюнча өтүнүч кылам.

Кошумча: 1901-жылдын 30-ноябрындагы Толканов волостунун №12 жана Аламедин волостунун №6 протоколу.

И.д. Уездного Начальника Есаул [подпись]

. Ф. И-7. Оп.1. Д.2568.Л.18-19об. Оригинал.

Пишпек шаарындагы шаардык коомдук банк жөнүндө чечимдер. Документтер №25 - №27