Kaktus.media акыркы 25 жылдагы алтын экспортунун көлөмдөрүн жана багыттарын эсептеп, изилдөө жүргүздү. Анализ үчүн маалыматтар UN Comtrade (БУУнун эл аралык соода статистикасы боюнча маалымат базасы)дан алынды, ал 1962-жылдан бери 200дөн ашык өлкөнүн соода агымдары жана тенденциялары боюнча маалыматтын эң ири булагы болуп саналат. Анда 2000-жылдан бери Кыргызстандын алтын экспорту боюнча маалыматтар да камтылган.
Кыргызстандын алтын экспорту: тарыхый шолу
Кыргызстандан алтын жеткирүүлөр өлкөнүн эң ири кенинен — Кумтордон бөлүнгүс байланышта. Ал 1978-жылы ачылган, ал эми кенди куруу 1993-жылы башталып, 1997-жылы аяктаган. Ошол эле жылдын майында алтындын коммерциялык өндүрүшү башталган жана 1998-жылы биринчи миллион унциясы эритилген.UN Comtrade маалыматтарына ылайык, 2000-жылдан бери Кыргызстан 431,6 тонна алтын экспорттоду.
Эң чоң жеткирүү көлөмдөрү 2001 жана 2021-жылдары байкалган, ал кезде экспорт 25,5 жана 24,6 тонна болгон. 2022-жылы алтындын эң аз көлөмү экспорттолгон — бардыгы 300 кг.Бул феномендин себеби Лондондук кымбат металлдар рыногунун катышуучулары ассоциациясы (LBMA) ОАО "Кыргызалтынды" ишенимдүү жеткирүүчүлөрдүн тизмесинен убактылуу алып салгандыгында. Натыйжада Кыргызстан ири дүйнөлүк рынокторго кирүү мүмкүнчүлүгүн жоготуп, алтынды кыйла төмөндөтүлгөн бааларга (скидкага. - Эскертүү. Kaktus.media) сатууга мажбур болгон. Бул экспорттун мындай төмөн көрсөткүчтөрү менен болгон жалгыз жыл болду.
Кызыктуусу, Кыргызстан алтындын эң чоң көлөмүн Аскар Акаевдин президенттиги учурунда экспорттогон — 125,5 тонна. Анын башкаруусунда Кумтор кенин иштеп чыгуу башталган. Кийинчерээк ага бийликти кыянаттык менен пайдалануу боюнча айыптар коюлган, ал эми кылмыш иши мөөнөтү өткөндүктөн токтотулган.
Чын эле, 2001-жылы Кыргызстан 25 тоннанын үстүндө алтын экспорттоп, $224,5 миллион киреше тапкан. Өткөн жылы болжол менен 18 тонна сатылып, $1,4 миллиарддан ашык киреше алынган. Сатуу боюнча эң чоң кирешелер 2021 жана 2024-жылдары катталган, ал кезде киреше дагы $1,4 миллиарддан ашкан.
Калган 19,2 тонна алтын боюнча сатып алуучунун маалыматы белгисиз бойдон калган. Улуттук статистика комитетинин отчетторунда "белгисиз өлкө" бул партияны сатып алгандыгы көрсөтүлгөн. Бирок кийинчерээк алтын Швейцарияга жөнөтүлгөнү аныкталган.
