Сүт эмүүчүлөр
Перевязка / Чаар кусён / Мрамордуу жоон жүндүү жаныбар
Перевязка Статус: III категория, Кризистикалдык коркунучта, CR: R, Cl. Жоголуу коркунучунда. Тегиздин жалгыз түрү.
10.09.2017, 04:16
Перевязка Статус: III категория, Кризистикалдык коркунучта, CR: R, Cl. Жоголуу коркунучунда. Тегиздин жалгыз түрү.
Беркут Статус: VI категория, Near Threatened, NT: R. Мамлекеттеги төрт түрдүн бири. Кыргызстанда Aquila chrysaetos daphanea Severtzov, 1873 подвиди жашайт.
Могильник Статус: Vкатегория, Vulnerable, VU, Cl. Сирек түр, саны кыскарууда. Кыргызстан фаунасында төрт түрдүн бири. Монотиптик түр.
Степной орел Статус: VI категория, Near Threatened, NT: R.. Кыргызстан фаунасында төрт түрдүн бири. Aquila nipalensis orientalis1 Cabanis, 1854 подвиди жашайт.
Чоң подорлик Статус: VI категория, Жакын коркунучтуу, NT. Кыргыз Республикасынын фаунасында 4 өкүлүнүн бири. Монотиптик түр.
Кыргызстандын флорасынын алуан түрдүүлүгү Киришүү Бул иште Кыргызстандын пайдалуу өсүмдүктөрүнүн кыскача мүнөздөмөсү берилген. Негизги көңүл жапайы өсүмдүк түрлөрүнө бурулган.
Туркестанскии тювик Статус: VI категория Жакын коркунучта, NT: R. Кыргыз Республикасындагы авифаунада он түрдүн бири, Accipiter badius cenchroides (Северцов, 1873) подвиди жашайт.
Степной лунь Статус: VI категория, Near Threatened, NT Кыргыз Республикасынын фаунасында 4 өкүлдүн бири. Монотиптик түр.
Змееяд Статус: Vкатегория, Vulnerable, VU: R. Кыргызстан фаунасында жалгыз өкүл, түрү -Circaetus gallicus heptneri Dementiev, 1932
Кара гриф Статус: VI, Жакын коркунучтуу, NT. Кыргызстандын фаунасында туруктуу түрдүн жалгыз өкүлү. Монотиптик түр. Жалпы жайылышы жана өлкө боюнча. Түндүктө Марокко жана Египетте, Евразияда - Пиреней жарым аралында, Балкан жарым аралынан чыгышка Хангая, Гобий Алтайы, Ганьсу, Бутан жана Ассамга чейин. Түндүктө Славония, Румыния, Крым, Улуу Кавказдын түндүк капталы, Копетдаг, Бадхыз, Каратау, Чу-Илий тоолорунда, Джунгар Алатайы, Тарбагатай, Алтай, Саян, Хангаяга чейин. Түштүктө Жерорта
Ак кaжыр Статус: VI категория, Жакын коркунучта, NT: R. Кыргызстандагы бул тукумдун эки түрүнүн бири, номинативдик тукуму Gyps fulvus fulvus (Hablizl, 1783) жашайт.
Гималайский гриф Статус: VII категория, Least Concern, LC. Кыргыз Республикасынын фаунасында бир гана түр, тибеттик келип чыккан түрлөрдүн комплекси. Монотиптик түр.
Стервятник Статус: V категория, Vulnerable, VU: R. Кыргыз Республикасындагы фаунадагы жалгыз өкүлү. Номинативдүү подвиди N. p. percnopterus (L., 1758) жашайт.
Бородач Статус: VI категория, Near Threatened, NT: R. Кыргыз Республикасынын фаунасында тукумдун жалгыз өкүлү. G.b. aureus (Hablizl, 1783) подвиди жашайт.
Орлан белохвост Статус: VI категория, Nearly Threatened, NT. Саны азайып бара жаткан сейрек учуучу куш. Дүйнөлүк фаунада сегиз түрдүн бири жана Кыргызстан фаунасында эки түрдүн бири, кыш мезгилинде H. a. albicila (Линней, 1758) номинативдүү түрү кыштайт. IUCN тизмесинде Кыргызстан боюнча жок [1].
Дорема мелкоплодная Статус: VU. Сирек эндемикалык түр.
Книдиокарпа алайская Статус: VU. Монотиптүү тукумдун сейрек кездешүүчү өкүлү.
Жабрица Коржинского Статус: EN. Сирек эндемикалык түр, аз санда жана чектелген аймакта кездешет. Түрдүн илимий мааниси чоң.
Жабрица синеголовниковая Статус: VU. Эндемик. Кыргызстанда өсүүчү 16 түрдүн бири.
Гиалолена промежуточная Статус: VU. Эндемик. Кыргызстанда өсүүчү үч түрдүн бири.
Володушка розеточная Статус: VU. Сирек түр. Кыргызстанда кездешкен алты түрдүн бири.
Козополянския туркестанская Статус: VU. Кыргызстанда өсүүчү бул тукумдун эки эндемикалык түрүнүн бири.
Козополянския пушистоплодная Статус: EN. Эндемик. Кыргызстан үчүн субэндемикалык түрдүн эки түрүнүн бири. Аз санда жана чектелген аймакта кездешкен сейрек түр, антропогендик факторлордун таасиринен жоголуп кетиши мүмкүн.
Жестковенечник пятирогий Статус: CR B2ab(iii). Монотиптик тукумдан эндемик.
Узунахмат жузуму Статус: VU. Батыш Тянь-Шанга эндемикалык түр.
Парнолистник кашгарский Статус: VU. Сирек, аз изилденген эндемикалык түр.
Копеечник щетиноплодный Статус: EN. Реликттик эндемикалык түр, жаңгаак жана жемиштүү токойлордо кездешет.
Чезнея мохнатая Статус: EN. Кыргызстанда өтө сейрек кездешүүчү үч түрдүн бири.
Пузырник короткокрылый Статус: VU. Кыргызстанда өтө сейрек кездешүүчү бул тукумдун үч түрүнүн бири.
Софора Королькова Статус: CR. Кыргызстанда кездешкен жалгыз түр.
Аммопиптант карликовый Статус: EN. Саяк түрү, дисюнктивдик ареалы бар. Кыргызстанда бир гана өкүлү бар, реликт түрүнүн эки белгилүү өкүлүнүн бири.
Петунников бадамы Статус: VU. Жерорта деңизинен Азиянын борборуна чейин өсүүчү 40 түрдүн бири. Реликт, тар эндемикалык түр.
Персид рябина Статус: VU. Эндемикалык, декоративдик түр.
Боярышник Кнорринг Статус: VU. Тар чектелген түр.
Сиверс алма дарагы Статус: LC категориясы. Орто Азия тоолорундагы полиморфтук түр, генофонддун баалуу элементи, экинчи даражадагы токой түзүүчү жана жемиштүү такырлардын бири [61, 21 ж. б.]. Кыргызстан флорасынын бирден-бир түрү, Эл аралык кызыл китепке киргизилген (IUCN RLTS, категориясы VU B1+2c) [87].
Недзвецкий алма дарагы Статус: VU. Өтө сейрек, эндемикалык, жок болуп бараткан түр, аз санда. Тандоо үчүн баалуу түр.
Коржинский алмуруту Статус: VU. Кыргыз Республикасынын аймагында өсүүчү үч түрдүн бири. Таксон аз белгилүү. Батыш Тянь-Шанга эндемик. Жазгы кургакчылыкка туруктуу, жогорку түшүмдүү алмурут сортторун селекциялоо үчүн баалуу генофонд.
Амазонка-Россомирмекс Статус: II категория (VUB2ab(iii); C2b; D2). Таза талаалардын фаунасынын сейрек кездешүүчү реликт өкүлү, дисъюнктивдүү ареалы бар. Теги боюнча үч түрү бар, R. proformicarum жана R. minuchae Tinaut, 1981 (Пиреней жарым аралында эндемик) 1994-жылы IUCN RLTSке киргизилген (категория VU D2) [76]; Кытайдан сүрөттөлгөн R. quandratinodum Xia & Zheng, 1995 статусу тактоону талап кылат.
Оса Мазарис длинноусая Статус: III категория (LR-nt). Табигый түрү орто Азияда сейрек кездешүүчү, реликт тукумуна кирген кичинекей (4-5 түр) түр. Орто Азияда бул тукум жана үй-бүлө эң байыркы топтордун бири болуп саналат, алар мезозой доорунун экинчи жарымынан бери (100 миллион жыл мурун) белгилүү, эволюциялык жактан гүлдөрдү опылоочу олиготрофтор катары пайда болгон, арайлардын алдын ала түрлөрү. Кыргызстанда белгиленген экинчи өкүлү Masaris (M. carli Schulthess, 1922) учурда, айдан ачык,
Оса Полохрум азиатская Статус: II категория (VUB2ab(iii); C2b; D2). Сирек, уязвимый эндемикалык ортоазиялык реликт түрү, азыркы фаунада таралышы кыскарып жатат; топтун зоогеография жана генетикалык фондду сактоо аспектилери боюнча илимий мааниси бар. Тектештердин экинчи белгилүү түрү (P. repandum Spinola, 1805) Түштүк Европада жана Закавказьеде таралган жана бир нече өлкөлөрдө коргоого алынган [74]. Тектештердин эң ири өкүлү, регулятордук-биоценотикалык жана эстетикалык мааниси бар.
Мегалодонт Кузнецова Статус: II категория (VU B1ab(iii)+2ab(ii,iii,iv); D2; E). Түндүк Тянь-Шанянын редкий узколокальный эндемиги, критикалык популяция санына жакын. Ал Орто Азиядагы реликттүү үй-бүлөнүн алты өкүлүнүн бири (Кыргызстанда - 2-3 түр [12]). Орто Азиядагы сидячебрюхих перепончатокрылых арасында эң тар ареалга ээ [7], зоогеография жана генетикалык фондду сактоо аспектилеринде маанилүү.
Рогохвост арчёвый Статус: III категория (LR-nt). Табигый түр, жашоо чөйрөсүнүн кыскаруу тенденциясы менен. Зоогеографиялык изилдөөлөр үчүн объект катары маанилүү жана регионалдык генофондун сакталуусунда, республикадагы төрт өкүлдүн бири [11]. Кээ бир адистер тарабынан U. sah статусунун U. augur (Klug, 1803) подвидине көтөрүлүшү биологиялык жактан негизсиз болуп саналат.
Ктырь гигантский Статус: IIIкатегория (LR-nt). Тармак, сейрек кездешет, кеңири жайгашкан, жашоо чөйрөлөрү кыскаруу тенденциясына ээ. 1984-жылы СССРдин Кызыл китебине киргизилген (II категория) [26].
Алексанор, подвид Вольдемар Статус: IIкатегория (VUB1ab(iii)+2ab(iii)c(iii,iv); C2b). Локалдык подвид түштүк батыш палеарктикалык түрдүн мозаикалык ареалы жана кыскарып бараткан саны [23]; Кыргызстанда популяциялар бөлөк-бөлөк, кичинекей жана осол, түрдүн ареалынын четинде. Түр СССРдин кызыл китебине [26] жана Өзбекстандын кызыл китебине (категория VU B1ab+2ab(iii)c(iii,iv); D) [23] киргизилген. Көзгө көрүнгөн жана эстетикалык жактан баалуу [13] түр,
Аполлон обыкновенный, подвид Мерцбахера Статус: 3 категория (LR-nt). Локалдуу подвид, популяциясы потенциалдуу уязвимдүү, бирок жок болуп кетүү коркунучунда эмес. P apollo түрү IUCN RLTS (1996-жылдагы баа боюнча VU A2cde категориясы) [76], CITESтин II тиркемесине жана бир нече регионалдык кызыл китептерге [26] киргизилген. 47 өкүлүнүн [90] эң чоңу [46]; көз жоосун алган жана табиятты кооздоп турган түр. Сүйүүчүлөрдүн коллекциялоосу үчүн объект [1].
Аполлон Локсиас, подвид ташкорооский Статус: II категория (VUB1ac(v)+2ab(iii)c(v); D2). Изолированный подвид чрезвычайно локально и спорадично распространённого вида, который, вследствие монофагии, единичности, точечности и малочисленности популяций, является уязвимым даже при отсутствии снижения численности. Один из трёх [90] редчайших представителей своеобразного подрода Kailasius (в Кыргызстане - два вида). Представляет большой научный интерес в аспектах зоогеографии, эволюции,
Желтушка Христофа Статус. II категория (VUBlac(v)+2ac(v); D2). Уязвимый түр, Гиссаро-Алай тоо системасынын түндүк бөлүгүндө жекелешип жашаган локалдык популяциялары бар тар эндемик. Кыргызстанда жашаган 12 түрдүн ичинен эң өзгөчө түр болуп саналат, эстетикалык мааниге ээ. 1984-жылы СССРдин Кызыл китебине (категория III) [26] киргизилген, ошол эле жылы «Киргиз ССРинин Кызыл китебине» [60] киргизилген.
Усач Киргизобия Статус: I категория (ENA4bc; B1a+2ab(i,ii,iiii,iv)). Узкоареальный эндемичный вид, жашоо чөйрөсү биотоптордун бузулушу себептүү интенсивдүү кыскарып жатат. Kirgisobia Danilevsky тукуму монотиптик [11, 78] болуп, зоогеография жана генофондун сакталуусунда чоң илимий мааниге ээ.