Боярышник Кнорринг / Кнорринг долоносу / Knorring’s Haw-tree
Боярышник Кнорринг
Статус: VU. Тар чектелген түр.
Сипаттама. Бою 5 - 6 м чейин жеткен дарак. Жапырактары узун эллипс формасында же жумуртка формасында, аздап бөлүнгөн. Жемиштери сары, кичинекей, беш терең чокуланган уруктары менен. Өсүмдүктө тритерпендер табылган.
Биологиялык өзгөчөлүктөр. IV айынын аягында - V айынын башында гүлдөйт. Жемиштери IX айында бышат. Вегетацияны X айында аяктайт. Көбөйүү уруктуу.
Жалпы жана өлкөдөгү таралышы. Кыргызстан: Чичкан дарыясынын өрөөнү, Чаткал, Фергана, Алай тоолору.
Өсүү жерлери. Дарак-булак өсүмдүктөрүнүн арасында, дарыялардын өрөөндөрүндө, таштуу жана майда топурактуу жардыларда, тоолордун төмөнкү жана орто белдеулеринде.
Сан. Аз. Жеке экземплярлар менен өсөт.
Чектөөчү факторлор. Өсүмдүктүн өсүү жерлерин чарбалык пайдалануу. Жергиликтүү калк тарабынан отун катары колдонулат. Абдан аз калыбына келет.
Культивация. Маалымат жок
Коргоо чаралары. 1985-жылы Кыргыз ССРинин Кызыл китебине киргизилген.
Рекомендованная охрана. Тоскоул-Ата жана Кара-Алма лесхоздорунда калган бардык өсүмдүктөрдү кыюудан жана жаш өсүмдүктөрдү мал менен жеп коюудан коргоо.
Кнорринг долоносу
Knorring’s Haw-tree
Crataegus knorringiana Pojark
Статус: VU. Бул тар жайылган, жетишерлик изилденбеген түр Кыргызстанга эндемик болуп, Чычкан өрөөнүндө, Чаткал, Фергана жана Алай тоолорунда белгилүү. Таштуу жана майда топурактуу жардыларда, дарыялардын өрөөндөрүндө дарактар жана булак өсүмдүктөрү менен бир же эки экземпляр (5-6 м бийиктиктеги дарактар) менен кездешет; саны аз. Гүлдөө мезгили: апрель айынын аягында - май айынын башында, жемиштери сентябрда бышат, көбөйүү уруктуу, бирок калыбына келүү өтө сейрек байкалат. Чектөөчү факторлор: алсыз калыбына келүү, жашоочулардын экономикалык ишмердүүлүгү, кыюу (жергиликтүү калк тарабынан отун кыюу). Бул түрдүн тамактык мааниси бар, өсүмдүктөрдө тритерпендер да табылган; 1958-жылдан бери Бишкектеги ботаникалык бакта өстүрүлүүдө, бирок уруктар менен көбөйүү катталган эмес. Бул түр 1985-жылы өлкөнүн Кызыл китебине киргизилген. Тоскоул-Ата жана Кара-Алма лесхоздорунда бардык экземплярларды текшерип, түрдү толук коргоо уюштуруу зарыл.
