Поэт, драматург Джоомарт Боконбаев

admin Кыргызстандын жазуучулары
VK X OK WhatsApp Telegram
Поэт, драматург Джоомарт Боконбаев


Поэт, драматург Дж. Боконбаев 16. 05. 1910—1. 07. 1944-жылдары Ош облусунун Токтогул районуна караштуу Мазар-Сай айылында кедей үй-бүлөдө төрөлгөн. Эрте ата-энесинен ажырап, 1924-1926-жылдары Жалал-Абаддын жанындагы Когарт балдар үйүндө тарбияланган.
1926-1931-жылдары Ош, андан соң Фрунзе педагогикалык техникумдарында билим алган, 1933-1935-жылдары Москвадагы Коммунисттик журналистика институтунда окуган.
1931-1933-жылдары «Кызыл Кыргызстан» газетасында бөлүм башчысы болуп иштесе, 1935-1941-жылдары «Ленинчил жаш» газетасынын редактору, «Советтик адабият жана искусство» журналынын башкы редактору болуп иштеген.
1941-жылы Дж. Боконбаев өз каалоосу менен Советтик Армиянын катарына кирип, дивизиондук «За Родину, вперед!» газетасынын редактору болуп дайындалган.
1927-жылы Ош кантондук газетасында Дж. Боконбаевдин «Жер алган кедейлерге» («Беднякам, получившим землю») аттуу ырлары жарык көргөн. Бул ыр кыргыз дыйкандарынын жашоосундагы маанилүү окуялардын бири — Кыргызстаннын түштүгүндөгү жер-суу реформасына арналган. 1933-жылы «Эмгек телу» («Начало труда») аттуу биринчи поэзия жыйнагы жарык көргөн. Кыргыз поэзиясында жумушчулардын, республикадагы өнөр жай курулуштарына катышкан энтузиасттардын образдарын биринчи болуп киргизген.
Поэттин чыгармачылыгында «Алтын кыз» («Золотая девушка») поэмасы маанилүү роль ойногон, ал 1935-жылы жарык көргөн. Анын сюжетине негизделип музыкалык драма, «Ай-Чурек», «Токтогул» операларынын либреттосун, «Семетей» пьесасын ж. б. чыгармалар жазылган. 1939-жылы Москвада кыргыз искусствосунун жана адабиятынын биринчи декадасы учурунда «Алтын кыз» жана «Ай-Чурек» борбордук көрүүчүлөргө сунушталган. «Золотая девушка» поэмасы 1936-жылы орус тилинде жарык көргөн. Кийинчерээк Дж. Боконбаевдин чыгармаларынын орус тилиндеги бир нече басылышы жарык көргөн. Поэттин бир катар чыгармалары кыргыз мектептеринин жана республикадагы гуманитардык факультеттердин адабият хрестоматиясына кирген. Көптөгөн ырлары музыкага салынган, кыргыз элинин сүйүктүү ырларына айланган.
Поэттин калемине Ш. Руставели, А. С. Пушкин, М. К. Лермонтов жана башка авторлордун чыгармаларын кыргыз тилине которуу кирет.
1934-жылдан КПССтин мүчөсү, 1934-жылдан СССР СПнин мүчөсү.
«Знак Почета» ордени менен сыйланган.
Поэт кызматтык командировка учурунда, «Манас» эпосунун сюжетине негизделген фильмдин тартылышына даярдык көрүү учурунда трагедиялуу түрдө каза болгон.
Республикабыздын борбору Фрунзе шаарындагы Дзержинский бульварында Джоомарт Боконбаевге арналган эстелик орнотулган. Поэттин ысымы менен аталган: борбордогу көчөлөрдүн бири, Ысык-Көл облусунун Тон районундагы райцентр, Токтогул районундагы совхоз, Ош шаарындагы педагогикалык училище, көптөгөн мектептер, китепканалар, ошондой эле республикадагы айылдар менен шаарлардын көчөлөрү.

ОТДЕЛЬНЫЕ ИЗДАНИЯ

на киргизском языке
Алтын кыз. — Ф.: Кыргызмамбас, 1933.— 48 б. Золотая девушка.
Эмгек телу: Ырлар жыйнагы. —Ф.: Кыргызмамбас, 1933. — 25 б. Первенец труда.
Ак алтын менен кара алтын: Ырлар жыйнагы. —Ф.: Кыргызмамбас, 1934, —40 б. Белое и черное золото.
Добулбас: Ырлар жыйнагы. —Ф.: Кыргызмамбас, 1935. — 80 б. Буревестник.
Алтын кыз: Поэма жана ырлар. —Ф.: Кыргызмамбас, 1934. — 32 б. Золотая девушка.
Жоомарттын ырлары. —Ф.: Кыргызмамбас, 1936.— 178 б. Стихи Жоомарта.
Алтын кыз: Поэма. —Ф.: Кыргызмамбас, 1938. — 79 б. Золотая девушка.
Комуз: Ырлар жыйнагы. —Ф.: Кыргызмамбас, 1938.— 142 б.
Айчурек: 6 суреттүү опера. — Ф.: Кыргызмамбас, 1939.— 16 б. Лунная красавица.
Алтын кыз. — Ф.: Кыргызмамбас, 1939. — 58 б. Золотая девушка.
Балдар учун ырлар. — Ф.: Кыргызмамбас, 1939. — 23 б. Сборник детских стихов.
Каргаша. — Ф.: Кыргызмамбас, 1939. — 31 б. Барьер.
Токтогул. — Ф.: Кыргызмамбас, 1939. — 50 б.
Токтогулдун емуру. —Ф.: Кыргызмамбас, 1939.— 78 б. Жизнь Токтогула.
Ырлар. —Ф.: Кыргызмамбас, 1939. — 212 б. Стихи.
Айчурек: 6 суреттүү опера. — Ф.: Кыргызмамбас, 1940.— 16 б. Лунная красавица.
Токтогулдун омуру. — Ф.: Кыргызмамбас, 1940.— 80 б. Жизнь Токтогула.
Буркут тацшыды. — Ф.: Кыргызмамбас, 1941, —66 б. Песня орла.
Шумкар ыры. — Ф.: Кыргызмамбас, 1942.— 51 б. Песня сокола.
Ажал менен ар-намыс. —Ф.: Кыргызмамбас, 1943.— 38 б. Смерть и честь.
Кагылайын тууган жер: Ырлар жыйнагы. — Ф.: Кыргызмамбас, 1943. —48 б. Родная земля.
Чабуул: Жацы ырлар. — Ф.: Кыргызмамбас, 1944.—32 б. Наступление.
Ырлар жана поэмалар жыйнагы. —Ф.: Кыргызмамбас, 1946. — 355 б. Сборник стихов и поэмы.
Чыгармаларынын толук жыйнагы: 2 томдук: 1-т. — Ф.: Кыргызмам¬бас, 1950. —343 б. Полное собрание сочинений.
Чыгармалар: 2-т. — Ф.: Кыргызмамбас, 1954. — 272 б. Сочинения.
Ажал менен ар-намыс: Поэма. — Ф.: Кыргызмамбас, 1958.— 76 б. Смерть и честь.
Чептен эрдин кучу бек: Ырлар, тамсилдер жана поэмалар. — Ф.; Кыргызокуупедмамбас, 1959. — 92 б. Сила храбреца крепче крепости.
Чыгармалар. —Ф.: Кыргызмамбас, 1960. — 319 б. Сочинения.
0мур: Ырлар. —Ф.: Кыргызокуупедмамбас, 1960.— 136 б. Жизнь.
Кыргыздын Ала-Тоосу: Ырлар жыйнагы. — Ф.: Мектеп, 1968. — 74 6. Киргизские Ала-Тоо.
Тандалган чыгармаларынын 2 томдугу: 1—2-т. — Ф.: Кыргызстан, 1973, —532 6. Избранные произведения в 2-х томах.
Алтын кыз: Драма. — Ф.: Мектеп, 1976. — 48 б. Золотая девушка.
Ажал менен ар-намыс: Поэма.— Ф.: Мектеп, 1979. — 40 б. Смерть и честь.
Тандалмалар: Ырлар жана поэмалар. —Ф.: Кыргызстан, 1980. — 328 б. Избранное.
Торгой менен жагалмай: Тамсилдер. —Ф.: Мектеп, 1983. — 28 б. Жаворонок и ястреб.
на русском языке
Золотая девушка. —Ф.: Киргизгосиздат, 1936. — 39 с.
Комуз: Избранные стихи. — М.: Сов. писатель, 1947.— 95 с.
Избранные стихи. —Ф.: Киргизгосиздат, 1955.—68 с.
Избранное: Стихи и поэмы. — Ф.: Киргизгосиздат, 1958. — 319 с.
Жаворонок и Ястреб: Басни. —Ф.: Мектеп, 1984. — 32 с.
VK X OK WhatsApp Telegram

Дагы окуңуз:

Поэт Толен Шамшиев

Поэт Толен Шамшиев

Поэт Т. Шамшиев 1910-жылдын 14-октябрында Ош облусунун Узген районундагы Куршаб айылында кедей...

Поэт Смар Шимеев

Поэт Смар Шимеев

Поэт С. Шимеев 15.11.1921—3.09.1976-ж.ж. Кыргыз ССРинин Кемин районуна караштуу Алмалуу айылында...

Поэт Александр Зайцев

Поэт Александр Зайцев

Поэт А. Зайцев 1935-жылдын 3-февралында Ош облусунун Кызыл-Кия шаарында кызматкердин үй-бүлөсүндө...

Поэт Камчи Джунусов

Поэт Камчи Джунусов

Поэт К. Джунусов Ош облусунун Наукат районундагы Беш-Бадам айылында кедей дыйкан үй-бүлөсүндө...

Поэт Джума Джамгырчиев

Поэт Джума Джамгырчиев

Поэт Дж. Джамгырчиев азыркы Тон районунун Көк-Сай айылында жергиликтүү бийдин үй-бүлөсүндө...

Поэт Турсунбай Адашбаев

Поэт Турсунбай Адашбаев

Акын Т. Адашбаев Ош облусунун Ала-Бука районуна караштуу Мазар айылында колхозчунун үй-бүлөсүндө...

Поэт Темиркул Уметалиев

Поэт Темиркул Уметалиев

Поэт Т. Уметалиев Ош облусунун Жанги-Джол районундагы Тоо-Джар айылында кедей үй-бүлөдө төрөлгөн....

Поэт Алыкул Осмонов

Поэт Алыкул Осмонов

Поэт А. Осмонов Кыргыстан ССРинин Панфилов районундагы Каптал-Арык айылында кедей үй-бүлөдө...

Поэт Орозбай Кочконов

Поэт Орозбай Кочконов

Поэт О. Кочконов Ош облусунун Джанги-Джол районундагы Калинине айылында колхозчунун үй-бүлөсүндө...

Поэт Кубаныч Акаев

Поэт Кубаныч Акаев

Поэт К. Акаев 1919-жылдын 7-ноябрында — 1982-жылдын 19-майында Кыргыз ССРинин Кемин районундагы...

Поэт Рамис Рыскулов

Поэт Рамис Рыскулов

Поэт Р. Рыскулов 1934-жылдын 9-сентябрында Кыргыз ССРинин Москва районундагы Кызыл-Тоо айылында...

Поэт Эргешбай Узакбаев

Поэт Эргешбай Узакбаев

Поэт Э. Узакбаев 1926-жылдын 15-январында Иссык-Куль облусунун Тон районундагы Кюн Чыгыш (азыркы...

Поэт Ясыр Шиваза

Поэт Ясыр Шиваза

Поэт Я. Шиваза 18.05.1906—18.06.1988-ж.ж. азыркы Москов районунун Александровка айылында,...

Комментарий жазуу: