Поэт Толен Шамшиев

Поэт Т. Шамшиев 1910-жылдын 14-октябрында Ош облусунун Узген районундагы Куршаб айылында кедей үй-бүлөдө төрөлгөн. 1927-жылдан тартып Узген интернатында тарбияланган, 1932-жылы Жалал-Абад педагогикалык училищесин аяктаган, 1957-жылы Фрунзедеги Киргоспединститутунун сырттан окуу бөлүмүн бүтүргөн. 1936-1938-жылдары Москвадагы ВКП(б) Төрагалыгынын редакторлор- котормочулар курстарында билим алган.

1932-жылы «Ленинчил жаш» газетасынын бөлүм башчысы болуп иштеген, 1938-1940-жылдары ушул газетанын редактору, 1933-1935-жылдары «Кыргызстан пионери» газетасынын жооптуу катчысы болгон. 1938-1942-жылдары жана 1946-1954-жылдары республикадагы басма сөз органдарында, радиокомитетте, РК билим берүү кызматкерлеринин профсоюзунда жооптуу кызматтарды аркалаган, 1980-1986-жылдары бир аз убакытка токтоп туруп СССРнин Литфондунун кыргыз бөлүмүнүн директору болуп иштеген. 1942-1945-жылдары Т. Шамшиев Советтик Армиянын катарында кызмат кылган. Улуу Ата Мекендик согуштун катышуучусу.

1931-жылдан тартып чыгат. Алгачкы поэтикалык жыйнагы «Отуз-Адыр» 1934-жылы жарык көргөн. Поэзанын негизги темасы 30-жылдарда кыргыз жериндеги колхоздук дыйкандардын түзүүчү эмгеги болгон. 1935-жылы анын «Слезы» пьесасы жарык көрүп, түштүк Кыргызстандагы эмгекчил дыйкандардын жашоосун чагылдырат.

Ал поэтикалык жыйнактар менен бирге көптөгөн аңгемелер, очерктер, эскерүүлөр, публицистикалык макалалардын автору. Ал В. В. Маяковский, С. Айни, М. Джалиль, Н. Тихонов, М. Сынтимбряну, Турсун Парда жана башкалардын чыгармаларын кыргыз тилине которгон.

КПССтин мүчөсү 1938-жылдан, СССР Жазуучулар Союзунун мүчөсү 1936-жылдан.

Улуу Ата Мекендик согуштун I даражадагы ордени, «1941-1945-жылдардагы Улуу Ата Мекендик согушта Германияны жеңген үчүн», «Эрдик эмгеги үчүн. В. И. Лениндин туулган күнүнө 100 жыл толгондугуна карата», «Берлинди алуу үчүн», «Эмгек отличи», «1941-1945-жылдардагы Улуу Ата Мекендик согушта жеңиштин 20 жылдыгы», «1941-1945-жылдардагы Улуу Ата Мекендик согушта жеңиштин 30 жылдыгы», «СССР Куралдуу Күчтөрүнө 50 жыл», «Эмгек ветераны», Кыргыз ССР Жогорку Советинин жана Беларус ССРинин Ардак грамоталары менен сыйланган.
Кыргыз ССРинин I чакырылышынын Жогорку Советинин депутаты болуп шайланган.

АЙРЫМ ЖЫЙНАКТАР

кыргыз тилинде:
Отуз-Адыр: Поэма жана ырлар. — Ф.: Кыргызмамбас, 1934. —48 б.
Жаны заман жаштары: Ырлар жыйнагы. — Ф.: Кыргызмамбас, 1935. — 58 б. Жаңы замандын жаштары.
Кез жаштары: Драма. — Ф.: Кыргызмамбас, 1935. — 44 б. Слезы.
Жециш ыры. — Ф.: Кыргызмамбас, 1937. — 66 б. Жеңиштин ырлары.
Толкундар учкуну: Ырлар жыйнагы. — Ф.: Кыргызмамбас, 1937.—• 107 б. Толкундардын арасында.
Журогум менен: Тандалмалуу ырлар. —Ф.: Кыргызмамбас, 1938.— 100 б. Жүрөгүм менен.
Кез жаштары. —Ф.: Кыргызмамбас, 1939. —75 б. Слезы.
Баатыр женунде ыр: Ырлар жыйнагы. — Ф.: Кыргызмамбас, 1940,— 88 б. Баатырлар жөнүндө ырлар.
Балдар учун: Ырлар. —Ф.: Кыргызмамбас, 1940. —57 б. Балдар үчүн ырлар.
Фронттук ырлар. — Ф.: Кыргызмамбас, 1942. — 28 б. Фронттук ырлар.
Солдаттык кундер. —Ф.: Кыргызмамбас, 1947. —56 б. Солдат күндөрү.
Ырда, достор!: Ырлар жыйнагы. —Ф.: Кыргызмамбас, 1949. —67 б. Ырда, достор.
Тынчтык жана эмгек: Ырлар. —Ф.: Кыргызмамбас, 1952. — 104 б. Тынчтык жана эмгек.
Уч дебв. — Ф.: Кыргызмамбас, 1954. — 80 б. Үч төбөнүн арасында.
Кужурмен жылдар: Ырлар жыйнагы. — Ф.: Кыргызмамбас, 1955.— 128 б. Жоокердик жылдар.
Ырдасам: Ырлар, поэмалар. — Ф.: Кыргызмамбас, 1960. — 118 б. Мен ырдайм.
Белек: Очерктер жана жол ацгемелер жыйнагы. — Ф.: Кыргызмамбас, 1961. — 104 б.
Турмуш таасирлери: Тандалмалуу чыгармалар. — Ф.: Кыргызмамбас, 1963. —202 б. Тандалган чыгармалар.
Ак булуттар: Ырлар жана поэма. — Ф.: Кыргызстан, 1973. —86 б. Ак булут.
Турмуш таасирлери: Ырлар жана поэмалар. —Ф.: Кыргызстан, 1983.— 176 б. Тарыхтын үнү.
орус тилинде:
Город Ала-Too: Стихи. —М.: Гослитиздат, 1939. —68 с.
Счастье моего города: Стихи и песни. —Ф.: Киргизгосиздат, 1950.— 96 с.
Стихотворения. —М.: Сов. писатель, 1957. —83 с.
Возрожденная земля: Сборник стихов. —Ф.: Киргизгосиздат, 1958.— 150 с.
В огне: Поэма для молодежи. — Ф.: Киргизучпедгиз, 1960. — 84 с.
В гостях и дома: Рассказы и очерки. —Ф.: Киргизгосиздат, 1961.— 120 с.
Сын шахтера: Очерки и рассказы. — Ф.: Кыргызстан, 1966. — 116 с.
Слово о панфиловцах: Стихотворения, поэмы. — Ф.: Мектеп, 1981.— 96 с.

КОТОРМОЛОР

Квитко Л. М. Письмо к Ворошилову. —М.: Детгиз, 1938. — 12 с.
Айни Садриддин. Бухара: Воспоминания. — Ф.: Киргизгосиздат, 1964.—348 с.
Маяковский В. В. Кем быть? — Ф.: Киргизучпедгиз, 1954. —24 с.
Турсун Парда. Учитель: Роман. — Ф.: Киргизгосиздат, 1955. — 556 с.
Тихонов Н. Храбрый партизан. — Ф.: Киргизгосиздат, 1956. —38 с.
Сынтимбряну Мирча. Мои друзья: Рассказы. — Ф.: Мектеп. 1967.— 87 с.