Э. А. Абакиров - 1970-1971-жылдары Ош шаардык партиясынын биринчи катчысы

Абакиров Эмильбек Абакирович

Э. А. Абакиров 1970-1971-жылдарда Ош шаардык партиясынын биринчи секретары болуп иштеген. Бул кызматта кыска убакыт иштесе да, Ош тууралуу жакшы эскерүүлөрдү сактап калган.

Ош шаары, өзүнүн тарыхындагы, экономикасындагы жана маданий жашоосундагы мааниси жана ролу боюнча өзгөчө орунду ээлеген, байыркы жана түбөлүк жаш шаар, өзүнүн даңктуу юбилейин белгилеп жатат. Биринчиден, Ош шаары — Борбордук Азиядагы эң кызыктуу, колориттүү байыркы шаарлардын бири; экинчиден, ал биздин республикабыздын борборунан кийинки эң чоң, калкы көп, көп улуттуу, өнөр жай жана соода борбору; үчүнчүдөн, бул жерде мыкты эмгекчилер, жоопкерчиликтүү, абдан скромдуу жана коноктой адамдар жашайт; төртүнчүдөн, Ош Кыргызстан, Өзбекстан жана Тажикстан ортосундагы байланыштарды, кызматташтыкты жана достукту өнүктүрүүдө байланыштуу булагы болуп саналат; бешинчиден, Ош шаары азыркы учурда кайра жанданган Улуу Жибек жолунда жайгашып, улуу Кытай жана Индия менен чектешет. Мунун бардыгы Ош шаарынын Кыргызстандагы бардык жашоо тармактарына болгон өзгөчө ордун, маанилүү ролун жана таасирин бекемдеди. Өзгөчө азыр, биздин республика суверендүү жана көз карандысыз болгондо, Ош шаарынын ролу жана мааниси мындан ары дагы көбөйөт.

Э. А. Абакиров өзүн бактылуу сезип, 1953-жылы Кыргыз мамлекеттик университетин аяктагандан кийин абдан эмгекчил, скромдуу, жакшы жана боорукер адамдардын арасында болгондугу үчүн тагдырына ыраазы. Ал Ош педагогикалык институтунда, облустук комсомолдо, андан кийин партиялык иште жалпы 18 жылдан ашык иштеди. Ал Ош шаарында жүрүп, адам, адис жана жетекчи катары калыптанганына ишенет.

Ош облустук партиясынын комитетин ошол жылдары Ибраимов Султан Ибраимович башкарган — таланттуу, ири мамлекеттик ишмер, жакшы, ачык, чоң жандуу адам. 1970-жылдын апрель айынын аягында Султан Ибраимович Э. Абакировго Ош шаардык партиясынын секретарынын кызматын сунуштап, негизги нерсеге көңүл бурду: адамдар алдында чоң жоопкерчилик сезип, тынымсыз иштеш керек, адилеттүү болуп, принципиалдуулук көрсөтүш керек, өзүн жаман адамдар менен курчап алууга жол бербеши керек. Өзүн тезирээк бекемдөө үчүн, ал тынымсыз иштеши, шаардагы абалды таанып-билиши, жүрүп жаткан иштерге киришип, үйрөнүшү керек болчу.

Э. Абакиров Ош шаардык партиясынын биринчи секретары болуп шайлангандан кийин, Ош шаардык аткаруу комитетинин төрагасы болуп Султанов Абдразак Кадырматович шайланды, ал да жаркын инсан, жогорку квалификациялуу адис, адептүү, ачык, түз, эр жүрөк, күлкүчү жана жакшы жандуу адам. Бул эки жетекчи биргеликте иштеши абдан жагымдуу жана жеңил болду.

Шаарда иштөө көп кырдуу, дайыма чечилбеген жана туруктуу пайда болгон проблемалар менен байланыштуу экендиги маалым. Ошондуктан, тажрыйбалуу жетекчилер жана адистер менен көбүрөөк кеңешип, чечим кабыл алууда шашылбай турушу керек болчу. Өнөр жайды жана капиталдык курулушту өнүктүрүүгө өзгөчө көңүл бурууга туура келди, анткени Ошто Ош пахта комбинатынын ири директивалык курулушу аяктаган. Шаардыктар курулушту тез арада аяктоо жана өндүрүштүк кубаттуулуктарды толук пайдаланууга багытталган аракеттерин жумшашты. Э. А. Абакировдун пикири боюнча, ХБКнын курулушу Ош шаарынын көрүнүшүн кескин өзгөрттү. Эң ири текстиль комбинатынан тышкары, ТЭЦ, көптөгөн турак жайлар, социалдык-тиричилик объектилери курулган, көптөгөн саман үйлөр бузулган, жаңы көчөлөр, аянттар пландалган жана курулган.

Э. Абакиров шаардык куруучулардын ХБК комплексин курууда ийгиликтүү иштешин жакшы сөздөр менен мүнөздөйт. Бул Ош шаардыктар үчүн гана эмес, бүт республика үчүн чоң кубаныч болду. ХБКны көп жылдар бою Е. Е. Фишер башкарган, ал бул ири, татаал объекттин курулушун пландуу жана тынымсыз уюштуруп, көптөгөн субподрядчылардын күчүн чогултуп, ийгиликтүү башкарган.

Ошол жылдары турак жай, мектептер жана ооруканалар куруу абдан маанилүү милдет болуп саналган. Шаарда өзүнүн курулуш комбинаты иштеп жаткан, көптөгөн курулуш уюмдары түзүлгөн. Курулуш башталганда, шаардагы эски, глинобит үйлөрдү жана эски имараттарды бузуу маселеси өтө курч болуп, чоң кошумча капиталдык салымдарды талап кылган. Бул маселелерди чечүүдө шаарга республиканын уюмдары чоң жардам көрсөтүп, Ош шаарынын айланасындагы Карасуй районундагы айыл чарба жерлеринин бир бөлүгүн жеке турак жай куруу үчүн бөлүп беришкен. Натыйжада, шаарда жаңы микрорайондор пайда болду. Жеке жана мамлекеттик турак жай курулушунун чоң өнүгүүсү жаңы курулуш үчүн жерлерди убагында бошотууга, эң башкысы, шаардагы турак-жай жана тиричилик шарттарын кыйла жакшыртууга мүмкүнчүлүк берди.

Э. А. Абакиров шаарды көрктөндүрүү үчүн бюджеттик каражаттар жетишпей турганын эскерет, ошондуктан ал жаңы жетекчи катары республика өкмөтүнүн төрагасы А. С. Суюмбаевге шаарга резервдик фонддон каражат бөлүүнү өтүнүп кайрылган. Ал шаардагы бардык көйгөйлөрдү жакшы билген, анткени көп жылдар бою Ош облустук аткаруу комитетин жана партиянын облустук комитетин башкарган, жана кенен сүйлөшүүдөн кийин бир миллион рубль бөлүү чечимин кабыл алган. Ошол жылдары бул чоң каражаттар шаарды көрктөндүрүүгө жумшалган. 1970-жылы Ош гормолзаводу ийгиликтүү аяктап, пайдаланууга берилген, бул облустук борбордун тургундарын жогорку сапаттагы сүт азыктары менен камсыз кылууга мүмкүнчүлүк берди.

Жаңы сүт заводундагы ишти уюштурууда чоң жетишкендик Роза Урумовна Тенисбаевага таандык, ал жамаатты бириктирип, жаңы өндүрүштүк кубаттуулуктарды ийгиликтүү өздөштүргөн. Сүт азыктарын өндүрүү боюнча жакшы көрсөткүчтөр үчүн ал «Знак почета» ордени менен сыйланган.

70-жылдарда Ош шаарында өнөр жай объектилерин куруу жана реконструкциялоодон тышкары, көптөгөн жалпы билим берүү мектептери, балдар бакчалары, поликлиникалар, административдик жана башка имараттар курулган. Ош шаарынын базарын реконструкциялоо жана троллейбус линиясы менен станциясын долбоорлоо башталды. Шаар жетекчилерине Ош шаарында Кыргыз драм театрынын курулушу үчүн борбордук аймакты бошотуу үчүн абдан катуу иштеш керек болду. Бул үчүн жүздөгөн глинобит кибиткаларды жана имараттарды бузуу боюнча чоң аракеттер талап кылынды, ал эми анда жашаган үй-бүлөлөргө заманбап, жакшы шарттары бар батирлерди берүү керек болду. Азыр Кыргыз жана Өзбек драм театрлары жана аларга жакын аянттар жана скверлер, шаарды кооздоп турган, Ош шаарынын маданий борборлору болуп саналат. Шаардыктар тарабынан жашоо массивдери, көчөлөр, парктар, Ак-Буура дарыясынын жээги көрктөндүрүлүп, жашоочулардын эс алуучу жана сейилдөөчү жерлери болуп калды.

Ошол эле учурда, ошандык жашоочулар байыртан бери өзгөчө жашоо, адеп-ахлак жана бекем салттар менен айырмаланат. Алар эч качан өзүнүн намысын жоготушпайт, бекем достук, туугандык, үй-бүлөлүк байланыштарды кармап, улууларга урмат көрсөтүшөт. Алардын конокчулугунда теңдеши жок. Алар, массалык атеизм учурунда да, шариаттын айрым нормаларына жана талаптарына ылайык жашоосун улантышты. Ошандык жашоочулар кийим кийүү, коомдо жүрүү, сүйлөө, лексика, интонация, даам жана башка жагынан айырмаланат. Эркин убакыттарында ошандык жашоочулар адатта чайканаларда, өзгөчө Ак-Буура дарыясынын жээгинде, парктарда чогулуп, түбөлүк жашоо темалары жөнүндө сүйлөшүп, жаңылыктарды талкуулап, биргеликте шорпо, плов даярдап, чай ичип, эс алышат. Бир сөз менен айтканда, ошандык жашоочулардын өзүнүн салттары, маданияты, жүрүм-турум нормалары бар. Мунун бардыгы шаарга өзгөчө колорит берет.

Э. Абакиров 70-жылдарда шаардыктар үчүн, өздөрүнүн татаал көйгөйлөрү жана милдеттеринен тышкары, өтө маанилүү жана жооптуу милдеттердин бири айылга мал азыктарын даярдоодо жана пахта жыйноодо жардам берүү болгонун эскерет.

Ар бир эмгек жамааты, мектептер жана окуу жайлары мал азыктарын даярдоо жана пахта жыйноо боюнча катуу тапшырмалары болгон. Бул иштер шаардыктардын ыйык милдети болуп эсептелинген жана өтө катуу көзөмөлдөнгөн. Тилекке каршы, Э. Абакировго Ошто узак убакыт калууга туура келген жок, ал партиянын Борбордук Комитетинин Аппаратына жооптуу жумушка которулду, андан кийин республика боюнча Кирсовпрофтун төрагасы болуп шайланды, анда 20 жылдан ашык үзгүлтүксүз иштеди.

Бирок, анын жүрөгүндө Ош шаары, анда жашаган адамдар тууралуу эң жакшы, жарык эскерүүлөрү түбөлүккө сакталды жана алар менен болгон ар бир жаңы жолугушуу анын үчүн чоң кубаныч. Э. Абакиров Ош шаарынын юбилейи ага Ош шаардыктарына, бул жерде өткөн жашоо жана эмгек университеттери үчүн, мыкты адамдар менен биргеликте иштөө бактылуулугу үчүн, шаар жана шаардыктар анын жашоосунда жана тагдырында ойногон ролу үчүн чын дилинен ыраазычылык билдирүүгө мүмкүнчүлүк берет деп эсептейт.

Ош шаардык партиясынын биринчи секретары - Т. Аманалиев