Альпийская галка - Сары тумшук чөкө таан

Альпийская галка (лат. Pyrrhocorax graculus) — карга тукумуна кирген куш.

Табигый жашоочулары тоолордун чокуларында. Альпий лугун жана тоолордун аймактарындагы ачык жартастарды 1260 дан 5000 метрге чейин деңиз деңгээлинен жогору жашайт. Жарым-жартылай колонияларда жартастарда жана жогору жерлерде уя салат, чоң топтордо чогулууну жакшы көрөт. Бул куштардын топтору Эвересттин чокусунун жанында кездешкени, куштун керек болсо дагы жогору учуп кете алаарын гана эмес, дүйнөдөгү эң бийик тоолуу омурткалуу организм экенин да тастыктап турат.

Клушицага абдан окшош. Эки куштун да жүнү жылтыраак кара түстө. Жакындан караганда, клушицанын жука, узун, төмөн карай бурулган кызыл клюву бар, ал эми альпийская галканың клюву сары жана кыйла кыска. Жылдам жана жеңил учкан кыймылдуу куштар.

Жазында жугундар, червялар жана башка омурткасыздар менен азыктанат, ал эми кышында арчи жемиштери жана ар кандай өсүмдүктөрдүн уруктары менен. Азыктарды издеп, көп учурда лыжа курортторун кыдырат, мейманканалардын жана таштанды контейнерлеринин жанында кыдырат. Адамдан коркпойт.

Альпийская галка — социалдык моногамдык куш, бир нече жылга чейин нике союзун түзөт жана жыныстык өнөктөштөрү менен көбүнчө жыныстык өнөктөштүк сезону аяктаган соң да бирге болот. Уя салуу май айынан башталат, өз алдынча паралар менен.

Уяга адатта 4–5 ак тактуу жумуртка салынат, аны болгону ургаачысы 17–18 күн бою инкубациялайт. Балапанлар уяда бир айдан ашык калышат, андан кийин дагы узак убакыт бою чоңдордон азык сурашат. Жаш клушицалардын клюву сары жана кыска болушу мүмкүн.

Кызыл китеп