ИА «Кабар» үчүн берген комментарийинде коопсуздук боюнча эксперт Эдил Марлис уулу социалдык тармактардагы учурдагы тенденцияларды талдады, анда күнүмдүк окуядан кийин этностор аралык мамилелерге байланыштуу көптөгөн провокациялык билдирүүлөр пайда болду. Мурдагы укук коргоо органынын кызматкери акыркы окуяларды дестабилизациялоо мүмкүнчүлүктөрү жана алардын потенциалдуу кесепеттеринин көз карашынан баалады.
«Картага карасак, Кытай биздин жакын коңшубуз экенин байкаса болот. Соңку он жылдыктагы тарыхый окуяларга акыл менен караганда, Кытай биздин коопсуздугубузга коркунуч туудурбайт, тескерисинче, Кыргызстан бул кызматташтыктан пайда көрүүчү тарап болуп саналат.
Кытай — дүйнөдөгү эң ири экономикалардын бири, жана биз бул мүмкүнчүлүктү натыйжалуу пайдаланууга тийишпиз. Кытай менен кызматташуу биздин көз карандысыз мамлекет экенибизге негизделген, жана биздин өнөктөштөр биздин улуттук кызыкчылыктарды, суверенитетти жана аймактык бүтүндүктү сыйлашат.
Бизде өз мыйзамдарыбыз бар, жана мыйзамдын кандайдыр бир бузулушу, ким тарабынан жасалганына карабастан, жоопко тартылат. Кытай жумушчуларыбы же биздин жарандарбы, баары мыйзам алдында бирдей. Бул ар бир мамлекетте кабыл алынган практика.
Учурда социалдык тармактарда активдүү көтөрүлүп жаткан маселеде провокациялык элемент байкалууда. Этностор аралык чыңалууну атайын жаратуу байкалууда, бул Кыргызстан менен Кытайдын ортосундагы конфликтти жаратууга багытталган. Фейктер жана паника туудурган маанайлар таралууда, масштабдуу маалыматтык кампания жүргүзүлүүдө. Бул кимге пайдалуу болушу мүмкүн?
Менимче, укук коргоо органдары бул окуяны иликтеп, күнөөлүүлөрдү жазалоосу керек. Бул жерде баары токтошу керек. Бирок, кээ бир топтор бул абалды Кытайга каршы маанайларды жаратуу үчүн колдонушууда. Мындай аракеттерди жасаган адамдар жоопкерчиликке тартылышы керек. Алар улуттукчылдык чабуулдарын кимге — кытайларга, түркөлөргө же америкалыктарга карата жасашына карабастан, мындай провокациялар токтотулушу керек. Бул өз элине душман, стабилдүүлүктү бузууга гана умтулгандар.»
Мындай провокацияларга кабылган адамдарды мен өз мамлекетин бузууга аракет кылып жаткандар тарабынан манипуляцияланып жатканына көңүл бурууга чакырам. Жарандар арасында чыңалууну жараткан күчтөр ачыкка чыгарылышы керек. Мен коопсуздук органдарынын аларды көзөмөлдөп жаткандыгына үмүттөнөм, ошондой эле аларды так көрсөтүү маанилүү, эл кимдердин бул интригалардын артында турганын түшүнүшү үчүн.
Провокациялар парламенттик шайлоолор алдында чыңалууну гана жаратпастан, Кытай-Кыргызстан-Узбекистан темир жолунун курулушун токтотууга багытталган, бул Кытай менен мамилелерге терс таасирин тийгизет. Ачык эле, максат соода байланыштарын бузуп, инфраструктуралык долбоорлорду ишке ашырууну кыйындатуу, бул биздин өлкөнү экономикалык изоляцияга алып келиши мүмкүн. Бул коңшулар менен конфликттер жана ички карама-каршылыктар аркылуу бизди алсыратууга болгон аракет.
Кесепеттер кандай болот? Ар бир кыргыз бул суроого жооп берет. Ошондуктан, чет өлкөлүк жумушчулардын болушу тууралуу сүйлөшүүдөн мурун, бизди кандай сценарийге тартууга аракет кылып жатканыбызды ойлонушубуз керек. Бизди келечектен, ошондой эле биз курууга аракет кылган стабилдүү жана күчтүү мамлекеттен ажыратууга аракет кылышы мүмкүн», — деп жыйынтыктады Эдил Марлис уулу.
