Дүйшөмбү күнү Луизиана губернатору Джефф Лэндри Трампка ишеним көрсөткөнү үчүн ыраазычылык билдирди жана Гренландияны АКШга интеграциялоо пландарын атайын элчи катары ишке ашырууга киришээрин X социалдык тармагындагы аккаунтунда билдирди.
Трамп, Гренландияны АКШнын бөлүгү кылуу тууралуу көп жолу билдирген, бул арктикалык арал өлкөнүн улуттук коопсуздугу үчүн стратегиялык мааниге ээ деп эсептейт.
Лэндринин дайындалышы тууралуу Трамп 21-декабрда жарыялап, жаңы элчинин Гренландиянын АКШнын коопсуздугу үчүн канчалык маанилүү экенин түшүнөрүн жана Вашингтондун кызыкчылыктарын коргой турганын белгиледи.
Бул дайындоо АКШнын позициясын баса белгилейт, Гренландияны Данияга баш ийбеген өз алдынча бирдик катары карап, Лэндринин аны АКШга кошууга көмөктөшүү ниетин билдирет.
Дайындоо расмий эмес жана Даниянын макулдугун талап кылбайт, бул Копенгаген тараптан терс реакцияны жаратты, ал АКШнын элчисин түшүндүрмө берүү үчүн чакырууну пландаштырууда.
Даниянын тышкы иштер министри Ларс Лёкке Расмуссен бул чечимге терең нааразычылык билдирип, АКШнын бийликтерин Даниянын суверенитетине коркунуч туудурган аракеттерден сак болууга эскертти.
«Биз Дания, Фарер аралдары жана Гренландиядан турган королдуктун бардыгы бар кезде, биздин аймактык бүтүндүгүбүзгө коркунуч туудурган аракеттер менен макул боло албайбыз», — деди министр TV2 телеканалына берген маегинде.
Гренландиянын премьер-министри Йенс-Фредерик Нильсен, аралдын келечегин чечүү укугуна болгону жергиликтүү калк ээ экенин белгилеп, башка өлкөлөрдүн Гренландиянын аймактык бүтүндүгүн урматтоосунун маанилүүлүгүн айтты.
Ал Гренландия АКШ жана башка мамлекеттер менен кызматташууга даяр экенин, бирок бул өз ара урматтоо шартында гана болорун кошумчалады.
«Атайын элчини дайындоо биздин позициябызды өзгөртпөйт. Биз өз келечегибизди өзүбүз аныктайбыз. Гренландия анын элине таандык, жана анын аймактык бүтүндүгүнө урмат менен мамиле кылынуусу керек», — деп баса белгиледи Нильсен.
Трамп президенттик кызматка кайра келгенден кийин, Гренландияны сатып алуу боюнча өзүнүн эски идеясын кайрадан активдүү талкуулап жатат. Анын аралга болгон кызыгуусу анын стратегиялык жайгашуусу жана бай минералдык ресурстары менен байланыштуу.
Трамп, аралды көзөмөлгө алуу үчүн күч колдонуу мүмкүнчүлүгүн четке какпаганын да белгиледи, бул Данияда шок туудурду, ал АКШнын НАТОдогу союздашы болуп, Вашингтондун менен жакын мамилени колдойт.
Гренландияда 57 миңден ашык адам жашайт, ал 1979-жылдан бери Дания королдугунын алкагында кеңири автономияга ээ. Сырткы саясат жана коргонуу маселелери Копенгагенде чечилет.
Көптөгөн гренландиялыктар Даниядан көз карандысыздыкка жетүүнү каалашса да, суроолорго жооп бергендердин көбү АКШга кошулуу идеясын колдой албайт.
Гренландиянын келечеги боюнча талаш, Арктикадагы ресурстар үчүн күрөш фонуна байланыштуу өзгөчө актуалдуу болуп калды, анткени муздардын эриши жаңы деңиз жолдорун ачып, минералдык ресурстарга жеңил жетүүнү камсыз кылат.
Мындан тышкары, Гренландиянын аскердик мааниси бар, анткени анын Түндүк Америка менен Европа ортосундагы жайгашуусу коопсуздукту камсыздоодо маанилүү роль ойнойт. Гренландия, Исландия жана Улуу Британия (Фареро-Исландский рубежи же GIUK) ортосундагы Атлантика океаны, Россия менен мүмкүн болгон конфликт учурунда маанилүү коргонуу сызыгын түзөт.
