Кыргызстанда жаңы социалдык топторго – дарыгерлерге, мугалимдерге, мамлекеттик кызматкерлерге, жаш адистерге жана көп балалуу үй-бүлөлөргө багытталган жеткиликтүү турак жай программалары активдүү өнүгүүдө.
Мамлекеттик ипотекалык компания (МИК) 10 жылдык юбилейин белгилеп, 10 миллион сомдук уставдык капитал менен ишин баштаган. Президент Садыр Жапаровдун белгилегендей, кыйынчылыктарга карабастан, компания өз турак жайы жоктор үчүн шарттарды түзүүгө умтулууда.
Бүгүнкү күндө МИКтин уставдык капиталы 87,5 миллиард сомду түзөт, ал эми 14 миңден ашык үй-бүлө турак жай сатып алууга жетишти. Дагы он миңдеген адамдар ипотека алуу үчүн кезек күтүп жатканы күтүлүүдө.
Кыргызстанда ипотекалык кредит берүү акыркы жылдары активдүү өнүгүп, ушул мезгилде "Менин үйүм – 2024-2030" жаңы турак жай программасы башталды.
МИКтин натыйжалуулугун жогорулатуу максатында президенттин иш башкармалыгына өткөрүлүп берилди, жана 2021-жылдан баштап турак жай комплекстеринин курулушу башталды.
Бүгүн Кыргызстанды чоң курулуш аянтчасы деп атаса болот. Мурдагы президенттердин убагында да курулуш жүргүзүлгөн, бирок басым "элиталык" турак жайларга коюлган, бул көпчүлүк жарандар үчүн жеткиликтүү болгон жок. Мурда сунушталган батирлердин баасы абдан жогору болуп, жөнөкөй адамдар үчүн аларды сатып алуу үчүн узак жылдар бою акча жыйноого туура келчү.
2015-жылы бийлик биринчи жолу кеңири катмардагы калк үчүн жеткиликтүү турак жайдын зарылдыгын ойлонду, бул МИКтин түзүлүшүнө алып келди. Бирок башынан эле компания финансылык жетишсиздиктен улам натыйжасыздык боюнча сынга кабылды. Компаниянын активдери 2020-жылдан баштап гана олуттуу өсө баштады.
Активдердин өсүшү эки негизги фактор менен шартталган. Биринчиден, Садыр Жапаров жана Камчыбек Ташиев бийликке келгенден кийин мамлекеттик бюджет толуктала баштады. Коррупцияга каршы натыйжалуу күрөш жана жоголгон мүлктү кайтаруу финансылык ресурстарды көбөйтүүгө жардам берди.
Экинчиден, "элита" түшүнүгүндө өзгөрүү болду. Эми ага ижарада жашаган жана өз турак жайын сатып алуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болбогон жумушчулар кирет.
2017-жылы мурдагы президент Алмазбек Атамбаев тарабынан кол коюлган "Мамлекеттик ипотекалык турак жай кредиттөө жөнүндө" мыйзам кабыл алынды, бирок кредиттөө шарттары ыңгайсыз болуп чыкты: пайыздык ставка жылына 10% түзүп, төлөм мөөнөтү 15 жылга жакын болду. Кредиттер бардыгына жеткиликтүү болгон жок, бул жарандардын нааразычылыгын жаратты.
Садыр Жапаров кызматка киришкенде, бул маселени чечүүгө толук жоопкерчилик менен киришти. Эми ипотекалык кредит 25 жылга чейин мөөнөт менен, жакшы шарттарда алууга болот.
“Бизге маанилүү милдеттерди чечүү керек”, - деди ал МИКтин юбилейинде. - “Биз финансылык механизмдерди кеңейтүүгө жана үлүштүү курулушту өнүктүрүүгө, ошондой эле көп балалуу үй-бүлөлөр жана мүмкүнчүлүгү чектелген адамдар үчүн 4% жылдык пайыз менен баштапкы төлөмсүз социалдык ипотекага жеткиликтүүлүктү камсыз кылууга умтулабыз”.
Учурда Кыргызстанда бардык аймактарда 70 миңден ашык ипотекалык батирлер курулууда. “Биз 'Менин үйүм' программасы боюнча иштеп жатабыз”, - деди Чүй облусундагы МИКтин регионалдык өкүлчүлүгүнүн жетекчиси Мырзагуль Сардарбекова. - “Бишкекте жогорку миграция байкалууда, бирок жумушчулар үчүн региондордо да турак жай алууга мүмкүнчүлүк бар”.
МИК тарабынан курулган үйлөр борбордук электр энергиясы, суу жана канализация системаларына туташтырылган, ал эми жылуулук өзүнүн казандары менен камсыздалат. Курулуштун сапаты бийлик тарабынан контролдонууда, бул мурдагы "элиталык" объекттерден, сапатсыз материалдардан жана ылайыксыз жерлерде курулган объекттерден кескин айырмаланат.
