Белгисиз сак шаарчасы Ысык-Көлдүн жээгинде?
Гипотеза—1985
1985-жылы Ысык-Көлдүн Тюп булуңунда талаа мезгилинде биз ири шаарчаны таптык. Табылган буюмдар анын биздин заманга чейин биринчи миң жылдыкта жашаганын көрсөттү. Бирок, бул дагы жаңы изилдөөлөр, илимий изилдөөлөр менен далилдениши керек эле. Биз бир кызыктуу гипотезаны негиз катары алдык: Чигу шаары — кочурган элдердин II кылымдагы борбору табылган. Бул талаа (тактап айтканда — суу алдындагы) археологиялык изилдөөлөр менен же бекитилиши же четке кагылышы керек эле. Биздин оюбузча, гипотезаны түзүү жана андан кийин аны кылдат текшерүү — албетте, чындыкты издөөдө эң жакшы жол, жөн гана баштапкы фактыларды топтоо эмес, изилдөөчү негизги гипотезага таянбай, андан кийин жыйынтыктар, гипотезалар же теориялар менен иштөө. Экинчи жол менен жүрүүнүн мүмкүнчүлүгүн четке какпастан, биз биринчи жолду тандадык, анткени ал кызыктуу. Эгерде фактылар гипотезаны четке какса, бул маселени чечүүнүн бир жолу болот. Анткени терс жыйынтык — бул да жыйынтык.
Ошентип, биз белгилүү Чигу шаарын — байыркы усунь племени союзунун күчтүү башкаруучусунун ордосун Ысык-Көлдүн жээгинде таптык, ал Улуу Жибек жолунун башталып жаткан мөөнөтүндө маанилүү соода пункту болгон. Муну эске алып, биздин биринчи жээк жана суу алдындагы табылгалар биздин байыркы кочурган хандардын борбордук ордосунун материалдык маданият предметтери катары каралды.
Кийинки табылгалар — бири-биринен эскирээк — бизди жаңы доордун чегинен чыгарып, биздин заманга чейин биринчи миң жылдыкка, акыркы бронза мезгилине (бронза доорунун акыркы этабы) жана сак кочурган племени союзунун түзүлүшүнө алып барды. Андан кийин усунь племени союзу Читу борбору менен келип, мурунку маданияттын бардык элементтерин өзүнө сиңирди.
Мүмкүн, биз Ысык-Көлдүн жээгинде белгисиз сак шаарчаны таптык, ал кийин усуньдардын борбору болуп өстүбү?
Суроолор суроолорду, сырлар сырларды жаратты. Алар кийин да болду, биз орто кылымдагы суу алдындагы жайгашууларды караганда.
Издөө тарыхы, өзү издөөнүн процесси, алынган материалдарды талдоо, фактылар, легендалар, гипотезалар — булар сунушталган китептин сюжетин түзөт.
Чжан Цянь — эң мыкты дипломат, бирок ортоңку аскер башчысы
