Исфахандын сарайлары
Кечинде Исфахан отелине келип жайгашканда, номерге кыз бала телефон чалып, таза орус тилинде бизди гид катары тааныштырды жана эртең таңкы саат сегизде шаар боюнча экскурсияга даяр болуубузду өтүндү.
Биздин таң калышыбызга жана кубанычыбызга, гид биздин жердешибиз - Бишкектен чыккан Аида болуп чыкты. 19 жашында ирандыкка турмушка чыгып, 20 жылдан бери Исфаханда жашап келет. Алдыга кетип айта турган болсом, Аида абдан жакшы аял болуп, бизге кардар катары эмес, туугандардай мамиле кылды. Бул камкор жана абдан скромдуу жаратылыш, Персиянын тарыхын жана Исфахан шаарын жакшы билген адам.
Биз унаага отурдук, убакыт учуп өтүп, бизге байыркы персия шаары Исфахандын кереметтерин ачып берди.
- Алгач жалпы маалымат, - деди Аида.
Исфахан шаары Зиян-деруд дарыясынын жемиштүү өрөөнүндө, Загрос тоо чокусунун этегинде жайгашкан. Деңиз деңгээлинен бийиктиги - 1590 метр. Исфахандын куралы 2500 жыл. Шах Аббас I (1581-1629) бийлик кылган учурда шаар алтын доорун башынан кечирди, Персияны кайрадан бириктирген. XII кылымда резиденция жана борбор болуп турган Исфахан эң жогорку гүлдөшүнө жетти, бул жерде өтүп жаткан Улуу Жибек жолу да жардам берди. Персдер борборду Накш-е Джахан деп аташкан, бул "дүйнөнүн жарымы" дегенди билдирет, ошентип Исфаханды көрүү - дүйнөнүн жарымын көргөнгө барабар экенин билдиришкен. Бул чын эле ошол дүйнөнүн эң ири шаарларынын бири болуп, калкы болжол менен бир миллион адамды түзгөн. Бул жерде 160 мечит, 50дөн ашык медресе, 2000ден ашык дүкөн, 263 коомдук баня болгон...
XV кылымда деңиз маршруттарынын ачылышы менен Жибек жолунун мааниси жоголду, бирок Исфахан бүгүнкү күнгө чейин өлкөнүн улуттук сыймыгы болуп калды. Бул шаар борбор болуп болгону жүз жылдай гана калды, андан кийин XVIII кылымда афган племелери императордук сарайды Ширазда башпаанек издөөгө мажбур кылышты.
Алгач Исфахан борбордук аянт менен белгилүү, анын айланасында тарых жана маданияттын көптөгөн белгилүү эстеликтери жайгашкан. Аркадан өткөндө аянтка киребиз. Жана дароо эле мейкиндик таң калтырат! Иран шаарларынын тар көчөлөрүнө көнгөн көзгө, ал чексиз көрүнөт.
