Таалайбек Ибраев: Кыргызстандагы бардык майнинг-фермаларды өчүрдү

Арестова Татьяна Экономика
VK X OK WhatsApp Telegram


24.kg сайтына берген интервьюсунда Таалайбек Ибраев Токтогул суу сактагычындагы суу деңгээли өткөн жылга салыштырмалуу 2 миллиард куб метрге төмөндөгөнүн билдирди.

Министр калкты электр энергиясын үнөмдөөгө чакырып, сунуштарды сактаган учурда кыштын блэкаутсуз өтөөрүн кепилдеди. Атамбаевдин сындарына жооп берип жатып, Ибраев: "Сөздү токтотуп, иштөөгө убакыт келди" деп белгиледи.

- Таалайбек Омукеевич, энергетика жана электр энергиясын өчүрүү темасы кайрадан күн тартибинде. Кышында бардыгы эмне болорун ойлонушат. Азыркы учурда абал кандай? Эмне күтсөк болот?

- Абалды курчутпоо маанилүү. Биз аз сууга ээ болуу мезгилинде турабыз. Токтогул суу сактагычындагы суу деңгээли өткөн жылга салыштырмалуу дээрлик 2 миллиард куб метрге төмөн. 1-апрелге чейин 7 миллиард куб метрге чейин сактоо үчүн электр энергиясын үнөмдөө керек. Болбосо, биз өлгөн деңгээлге жетип, генераторлордун токтоп калуусуна жана электр энергиясын өндүрүүнүн мүмкүн эместигине дуушар болобуз. Пик жүктөмдө кубаттуулук 5тен 3 киловаттка төмөндөйт, бул жабдуулардын бузулушун алдын алуу үчүн келишимдерде жазылган. Жабдууларды сактоо азыр калыбына келтирүүдөн маанилүү.

Мен эч качан элди алдаган эмесмин жана кыштын кыйын болорун, электр энергиясын үнөмдөөнү талап кыларын алдын ала эскерткенмин.

- Демек, бизге жарык өчүрүү коркунучу барбы?

- Жок, мындай болбойт. Кыргызстандын үйлөрүндө электр энергиясы жана жылуулук сакталат, бирок ресурстарга кылдат мамиле кылуу керек. Бул нормалдуу, мисалы, европалык өлкөлөрдө, анда баладан баштап электр энергиясын жана сууну үнөмдөөгө үйрөтүшөт. Ал жакта кечинде биздегидей жаркыраган жарык жок. Бул акча тууралуу гана эмес, табиятка болгон кылдат мамиле жөнүндө.

- Кечээ мурдагы президент Алмазбек Атамбаев пост жарыялап, анда катуу билдирүүлөрдү жасап, анын убагында система калыбына келтирилгенин, азыр энергетика кайрадан 2010-жылдагыдай кризисте экенин билдирди. Сиз бул тууралуу кандай жооп бересиз?

- Мен энергетикада иштеген бардык адамдардын, анын ичинде Атамбаевдин да салымын урматтайм. "Датка - Кемин" долбоору чындап эле ишке ашырылган. Бирок энергетика - динамикалык тармак. Бул убакытта керектөө, гидрология өзгөрдү, жоготуулар көбөйдү. Керектөө жылына болжол менен 1 миллиард киловатт-саатка өсүүдө. Бул жылы 20 миллиард киловатт-саат деңгээлинде керектөө күтүлүүдө, ал эми он жыл мурун бул көрсөткүч болгону 14 миллиард эле.

2013 жана 2025 жылдарды салыштырууга болбойт, бул кнопка телефонун смартфон менен салыштырууга окшош — шарттар таптакыр башка.

- Бирок адамдар электр энергиясын берүүдө үзгүлтүктөрдү жана чектөөлөрдү көрүшөт. Бул кризистин белгиси эмеспи?

- Бул система жүктөлүшүнүн белгиси, анын кулашы эмес. Соңку жылдары электр энергиясын керектөө күнүнө миллиондогон киловатт-саатка өстү. Биз инфраструктураны активдүү жаңылап, жоготууларды азайтуу үчүн "акылдуу" эсептегичтерди орнотуудабыз жана жаңы генерация булактарын куруп жатабыз.

- Майнинг боюнча эмне дейсиз? Атамбаев майнинг жана электр энергиясын экспорттоого катуу каршы чыгып, бул дефицит шартында абсурд деп эсептейт.

- Атамбаев ар дайым сүйлөөнү жакшы көрчү, бирок өз сөздөрүнө жоопкерчилик алууну каалабайт. Электр энергиясынын жетишсиздигинде өлкө боюнча бардык майнинг фермаларын толугу менен өчүрүү чечими кабыл алынды, бул маселе менин көзөмөлүмдө.

- Министрлик кырдаалды стабилдештирүү үчүн кандай чараларды көрүп жатканын кененирээк айтып бере аласызбы?

- Садыр Нургожоевич бийликке келгенден кийин энергетикалык тармакка болгон көңүл көбөйдү. 2023-жылдан тартып электр энергиясын өндүрүү көлөмү беш эсе өстү.

Биз бир нече багытта иштеп жатабыз: кичи жана орто ГЭСтердин курулушун тездетип, 24 ГЭСти эксплуатацияга киргиздик, алар жалпы 150 мегаватттан ашык кубаттуулук берет. Биз бар станцияларды модернизациялап, тармактарды бекемдеп, резервдик кубаттуулуктарды түзүп, санариптик эсептөөнү киргизип жатабыз.

Ошондой эле жаңылануучу энергия булактары боюнча иштер жүрүп жатат. Жылдын аягына чейин 100-120 мегаватт кубаттуулуктагы биринчи күн станциясы иштей баштайт.

Токтогул ГЭСинин реконструкциясы аяктады, анда бардык төрт агрегат модернизацияланды, 240 мегаватт кубаттуулук кошулду. Уч-Курган ГЭСинин модернизациясы уланууда: эки агрегат иштеп жатат, дагы экөө процесс учурунда. Бул 36 мегаваттка кубаттуулукту жогорулатат — бул Сокулук районунун керектөөсүнө тең.

Биз Камбаратинская ГЭС-1дин курулушуна даярданып жатабыз, бардык даярдоо иштер аяктады.

"Казарман" жана "Кокомерен" ГЭС каскаддары боюнча инвестициялык келишимдерге кол коюлду, алардын кубаттуулугу 2200 мегаваттты түзөт.

Келечекте Нарын облусундагы "Куланак" ГЭСинин курулушун аяктоону пландап жатабыз. Орто-Токой ГЭСи 21 мегаватт кубаттуулукта 75 пайызга аткарылды. Ошондой эле Аламедин, Лебединовка, Быстровкадагы кичи ГЭСтердин реконструкциясы жүрүп жатат, ал эми Кара-Кечеде 1200 мегаватт кубаттуулуктагы ТЭЦтин курулушу башталды.

Биздин абоненттер азыр алынган кызматтарды толугу менен төлөшөт, коммерциялык жоготуулар нөлгө түшүрүлдү.

- Демек, жетишкендиктер бар.

- Бул абдан чоң сөз. Мен биздин энергетикабыздын келечегине ишенем, бирок энергетика — бул ураандар эмес, иш. Биздин негизги милдетибиз Садыр Нургожоевичтин көрсөтмөлөрүн аткарып, кышты олуттуу чектөөлөрсүз өткөрүү, тармактын өсүшүнө негиз салуу.

- Атамбаев азыркы бийликти "тарыхты кайра жазып жатат" деп айыптап, анын жетишкендиктерин баалабай жатат.

- Мен Атамбаевдин жарыяларын талкуулоого интервьюбузду арнагыным келбейт. Эң маанилүүсү, эч ким өткөндү унутууну пландаштырбайт, ал эми ал унуткусу келет. Бирок он жыл мурун түзүлгөн система жаңыланууну талап кылат. Энергетика ордунда туруп кала албайт. Биз "бизге чейин жаман эле болду" деп айтпайбыз, биз алдыга жылышыбыз керек дегенди билдиребиз. Бул нормалдуу.

- Сиз саясий сынга курч жооп бересизби?

- Жок, конструктивдүү сын пайдалуу. Бирок бул Атамбаевдин постуна тиешеси жок; анын сөздөрүн мен обидаланган адамдын эмоциясы катары кабыл алам. Мен диалогго ачыкмын. Энергетика — бул обидалар жана амбициялар үчүн орун эмес, бул жерде билим, жоопкерчилик жана командалык иш 24/7 маанилүү. Биз мурдагы жетекчилердин, эксперттердин жана инженерлердин пикирлерин угууга даярбыз. Үйлөрдөгү жарык социалдык тармактардагы катуу сөздөрдөн маанилүү.

Акырында, адамдарды электр энергиясына кылдат мамиле кылууга чакыргым келет. Биз көп кыйынчылыктарды баштан өткөрдүк жана ушул кышты жеңе алабыз. Биз бул үчүн 100 пайыз даярбыз!
VK X OK WhatsApp Telegram

Дагы окуңуз:

Торткуль суу сактагычы

Торткуль суу сактагычы

Торткуль суу сактагычы уникалдуу курулуш. Ал Баткен районунда, Исфара дарыясында жайгашкан. Суу...

Природный парк Ала-Арча

Природный парк Ала-Арча

Эң узун капчыгай, аталышы бирдей, шаардан болгону 30 км алыстыкта жайгашкан. Воронцовка эс алуу...

Комментарий жазуу: