Ал наркозависимостун хроникалык оору экенин, ал адамдын физикалык абалына жана психикасына таасир этээрин белгиледи. Ошондуктан, профилактика, дарылоо жана ремиссияны сактоо бир бүтүн катары каралышы маанилүү.
Үч деңгээлдеги профилактика: үй-бүлөдөн реабилитацияга чейин
Бакированын айтымында, Кыргызстандагы наркотиктерге каршы программа үч деңгээлдеги профилактикага негизделген:
- баштапкы — эл менен иш алып барып, наркотиктерди колдонууга жол бербөө;
- экинчи — муктаж болгон адамдарга сапаттуу медициналык жардам көрсөтүү;
- үчүнчү — рецидивдерди алдын алуу жана дарылоодон кийин социалдык реинтеграцияга жардам берүү.
«Биздин максатыбыз — адам наркотик колдонууну токтотуп гана калбастан, коомдо нормалдуу жашоого кайтып келүүсү. Бирок, тилекке каршы, Кыргызстанда мамлекеттик реабилитациялык борбор жок, болгону жеке мекемелер бар, алардын иши ар дайым көзөмөлгө алынбайт», — деп кошумчалады ал.
Медиктердин жана коомдун профилактикадагы салымы
Бакирова баштапкы профилактика наркотиктер тууралуу лекциялар менен чектелбестен, өспүрүмдөр жана балдар үчүн ден-соолукка пайдалуу адаттар жана жашоо образынын калыптанышына да көңүл бурулушу керек экенин белгиледи.
Бул процессинде Билим берүү министрлиги, укук коргоо органдары, жергиликтүү бийлик, массалык маалымат каражаттары жана ата-энелер маанилүү роль ойнойт.
«Докторлор балдар үчүн наркотиктер тууралуу лекциялар өткөрбөшү керек, анткени бул аларда кызыгууну жаратат. Эң натыйжалуу, профилактикалык иш-чараларды педагогдор, психологдор жана социалдык кызматкерлер өткөргөндө, алар балдар менен эмоционалдык мисалдарды колдонуп сүйлөшө алышат», — деп тактады ал.
Алдын ала, үй-бүлөдө жана мектепте балдардын зыяндуу адаттарга болгон мамилесин таасир эткен жүрүм-турум моделдери калыптанат: «Эгер бала ата-энесинин тамеки тартканын же алкоголь колдонгонун көрүп калса, бул анын үчүн нормалдуу болуп калат. Адаттар жети жашка чейин калыптанат, андан кийин аларды өзгөртүү кыйын болуп калат».
Синтетикалык наркотиктер менен байланышкан коркунучтар
Бакирова ошондой эле өлкөгө кирип жаткан синтетикалык наркотиктердин өсүп жаткан проблемасына көңүл бурду.
«Синтетикалык наркотиктер жеке адамды жок кылат. Бул жөн гана зависимость эмес — бул когнитивдик функциялардын толук бузулушу. Адам өзүнүн индивидуалдуулугун жана жашоонун маанисин жоготот, ал эми бул процесстен калыбына келүү өтө кыйын болуп калат», — деп белгиледи ал.
Зависимосту жоюудагы биргелешкен аракеттер
Ал Кыргызстанда Саламаттык сактоо министрлиги, Ички иштер министрлиги, Билим берүү министрлиги жана массалык маалымат каражаттары арасында жакшы өз ара аракеттенүү системасы бар экенин, бирок чоң натыйжага жетүү үчүн бардык тараптардын күч-аракеттерин бириктирүү керектигин белгиледи: «Эч кандай уюм бул маселени жалгыз чечпейт. Фамилия, мектеп, медициналык кызматкерлер жана коомдун биргелешкен иши гана наркотиктерге зависимосту чындап төмөндөтүүгө мүмкүндүк берет».
«Профилактика плакаттар жана жазалар менен эмес, үй-бүлөдөн башталышы керек. Эгер биз ата-энелердин ой жүгүртүүсүн өзгөртө алсак, бул балдардын жүрүм-турумуна таасир этет. Ошондуктан, биз зависимосту анын пайда болушунан мурун алдын ала алабыз», — деп жыйынтыктады Бакирова.
