Макулдашкан келишимдин алкагында Россиядан газ сатып алууга "укуктук жактан милдеттүү этап-этап менен тыюу" киргизилет. Суюлтулган табигый газдын (СТГ) толук тыюу 2026-жылдын аягынан баштап күчүнө кирет, ал эми түтүк газына тыюу 2027-жылдын күзүндө күчүнө кирет. Кеңештин билдирүүсүндө белгиленгендей, чектөөлөр жаңы регламент кабыл алынгандан алты жума өткөндөн кийин күчүнө кирет, иштеп жаткан контракттар үчүн өтүү мезгили эске алынып.
2025-жылдын 17-июнунан мурда түзүлгөн кыска мөөнөттүү контракттардын импорту 2026-жылдын 25-апрелинен баштап СТГ үчүн жана 2026-жылдын 17-июнунан баштап түтүк газы үчүн чектелет. СТГнын узак мөөнөттүү контракттарына тыюу 2027-жылдын 1-январынан баштап ЕСтин 19-пакети боюнча Россияга каршы санкциялардын алкагында күчүнө кирет. Түтүк газына байланыштуу узак мөөнөттүү келишимдер боюнча чектөө 2027-жылдын 30-сентябрында (2027-жылдын 1-ноябрынан кечиктирилбестен) күчүнө кирет, европалык сактоолор толтурулган шартта. Учурда "Газпром" Европа Союзуна мурдагы беш түтүктүн бир гана калган түтүгү аркылуу - "Түрк агымы" аркылуу газ жеткирип жатат.
Мындан тышкары, бул документ, Евросовет жана Европарламент тарабынан бекитилиши керек, бардык ЕС өлкөлөрүн газ жеткирүүнү диверсификациялоо боюнча чараларды жана Россиялык отундан баш тартуу менен байланышкан мүмкүн болгон көйгөйлөрдү сүрөттөгөн улуттук пландарды сунуштоого милдеттендирет.
Алдын ала келишим ошондой эле Еврокомиссиянын көзөмөлүн күчөтөт, мүчө мамлекеттерди регламент күчүнө киргенден кийин бир айдын ичинде Россиядан газ сатып алуу боюнча контракттардын бардыгы тууралуу маалымат берүүгө милдеттендирет.
ЕСтин өкүлдөрүнүн айтымында, бул регламент REPowerEU инициативасынын маанилүү компоненти болуп саналат, ал Россиянын энергетикалык ресурстарына болгон көз карандылыкты азайтууга багытталган, анткени Россия газ жеткирүүлөрүн басым көрсөтүү үчүн колдонгон, бул Европа энергетикалык рыногуна терс таасир этти.
Бул чаралар негизги максатка жетүүгө жардам бериши керек - "ЕСтин туруктуу жана көз карандысыз энергетикалык рыногун" түзүү, бул бирикмеге жеткирүүнүн коопсуздугун камсыздайт.
Июнь айында Еврокомиссия тарабынан сунушталган документтерде Россиялык газдан 2027-жылдын аягына чейин толук баш тартуу боюнча сунуш болгон. 2024-жылы ЕСке жеткирилген СТГнын болжол менен 15%ын Россиялык газ түзөт, ал эми түтүк газын кошкондо Россиянын импорту 19%ды түзөт. 2025-жылы бул үлүш 13%ды түзөт, бул жылына 15 миллиард евродон ашык суммага барабар, ЕС Кеңешинин маалыматына ылайык.
Документтин текстинде Венгрия жана Словакия үчүн атайын шарттар жөнүндө сөз жок, алар Россиялык жеткирүүлөрдөн баш тартууга каршы турушат. Регламенттин баштапкы версиясында алардын жеткирүүлөрүн 2027-жылы кыска мөөнөттүү контракттарга өткөрүү жана түтүк газын ошол жылдын аягына чейин сатып алууга уруксат берүү пландаштырылган. Бирок, бул түтүк газына тыюу 2027-жылдын февралынан апрель айына чейин киргизилген учурда гана болушу керек болчу, деп билдирген Bloomberg документтин черновигине таянып.
Эмне үчүн мөөнөт сентябрга жылдырылганы, жалпы тыюудан исключенияларды болтурбоо үчүн болушу мүмкүн.
