2050-жылга чейин өнүктүрүүнүн Генералдык планына ылайык, борбордо калк үчүн да, бизнес үчүн да ичүүчү суу пайдаланууга чектөө киргизилет. Бул чечим келечекте суу ресурстарынын жетишсиздиги мүмкүнчүлүгү менен байланыштуу.
Суу ресурстарынын түгөнүү маселеси
Кыргызстан суу байлыктары менен белгилүү болгонуна карабастан — анын аймагынын 90% дан ашыгы тоолор, мөңгүлөр жана карлуу жерлер менен капталган, — тургундар көп учурда сууну акысыз жана чексиз ресурс катары кабыл алышат. Натыйжада, көпчүлүк Бишкектин айрым райондорунда төмөнкү басым жана суу менен камсыздоодогу үзгүлтүктөр менен байланышкан көйгөйлөргө туш болушат.
Генералдык пландын маалыматына ылайык, 2050-жылга чейин Бишкекте күн сайын 500 миң кубометр суу пайдалануу күтүлүүдө. Жетишсиздикти алдын алуу үчүн документ бир катар чараларды сунуштайт, анын ичинде:
- жер астындагы суу запастарын текшерүү жана аныктоо;
- буюмдарды реконструкциялоо жана суу менен камсыздоо системаларын кеңейтүү;
- суу алуу жана даярдоо үчүн жаңы объектилерди куруу;
- нормадан ашкан учурда тарифтерди жогорулатуу менен суу пайдаланууга чектөөлөрдү киргизүү;
- маалыматтарды алыстан өткөрүү функциясы бар эсептегичтерди орнотуу;
- көшөлөрдү жана жашыл насаждаларды сугарууну эффективдүү ирригациялык системаларга өткөрүү;
- тамчы менен сугарууну киргизүү.
Таза суу жетишсиздиги дүйнө жүзүндө күндөн-күнгө актуалдуу болуп жатат. Болжолдорго ылайык, 2050-жылга чейин 80% жакын өлкөлөр суу ресурстарынын жетишсиздиги менен туш болушат. Мехико, Пекин, Джакарта жана Каир сыяктуу мегаполистер азыр эле критикалык жетишсиздикти баштан кечирүүдө.
Көптөгөн мамлекеттер бул көйгөйгө эски инфраструктура жана каржы жетишсиздиги себептүү туш болушууда, ал эми кургак климаттагы өлкөлөрдө, мисалы, Сауд Аравиясында, суу менен камсыздоо көбүнчө кымбат деосолдоо процессине көз каранды.
Экономикалык пайдалануунун зарылдыгы
Эксперттер суу кайра калыбына келбеген ресурс экенин, ал адамдын жашоосунан тышкары экосистемаларга да таасир этерин белгилешет. Суу ресурстарын эффективдүү пайдалануу азык-түлүк коопсуздугун камсыз кылуу, чыгымдарды азайтуу жана айлана-чөйрөнү коргоо үчүн маанилүү.
«Суу — жашоонун булагы. Биз анын чектелгендигин түшүнүп, аны үнөмдүү пайдаланууга үйрөнүшүбүз керек», — деп айтылат Генералдык план-2050 концепциясында.
