Курукчулук, суу жетишсиздиги жана селдер — бул Кыргызстандын түштүк аймактары үчүн туруктуу чакырыктар. Бирок Ош облусунун Ноокат районунда климаттык кыйынчылыктарды жеңүү үчүн жол табышты, ийгиликтүү натыйжаларды көрсөтүштү!
Редакция 24.kg Ноокатка барып, ирригация системасын модернизациялоо жергиликтүү тургундардын ишенимин кайтарганын жана кирешелерин жакшыртканын көрдү.
Ноокаттын таттуу алмалары
Бул оң өзгөрүүлөр «Суу ресурстарынын туруктуулугун жогорулатуу» долбоорун ишке ашыруу аркылуу мүмкүн болду, ал айыл чарба техникаларын жаңыртып, фермерлерди жаңы иш методдоруна үйрөттү.
Мээрим Эгембердиева, Он эки мойнок айылындагы «Көмөк көрсөтүү тобунун» бухгалтериясы, долбоордун таасирлери менен бөлүшүп: «Биз мурда агрономия боюнча жетиштүү билимге ээ эмес болчубуз жана суу жетишсиздигинен азап чекчубуз. Азыр баары өзгөрдү. Урожай көбөйдү, биз алмаларды килограммына 40–80 сомго сатууга мүмкүнчүлүк алдык. Долбоор биздин жашообузду кыйла жакшыртты», — деди.
Мээримдин тарыхы 20 миң фермерди окутуп, жаңы технологияларды киргизген программанын ийгиликтерин көрсөтөт. Демонстрациялык талааларда тамчы менен сугаруу жана сугартууну оптималдаштыруу колдонулуп, урожай 50–100 пайызга көбөйдү.
Алдыңкы сапта аялдар: алты айда 20 миң сом
Аман Юлдашев, айыл чарба долбоорунун адиси, «Көмөк көрсөтүү топторунун» түзүлүшүн маанилүү жетишкендиктердин бири катары белгилейт.
«Топтор суу пайдалануу ассоциацияларынын негизинде түзүлгөн, бардыгы 10–15 катышуучудан турган үч топ. Аймактагы көптөгөн аялдар үй-бүлөнү алып барууда, анткени алардын күйөөлөрү чет өлкөдө иштешет. Биз аларга мотоблоктор, кол менен себүүчү аппараттар жана жыйноо үчүн кургаткычтар менен камсыз кылдык», — деп кошумчалады ал.
Топтун бир катышуучусу өз тажрыйбасын бөлүшөт: «Алты айда биз 20 миң сом табышка жетиштик жана бул каражатты кошумча жабдууларды сатып алууга пайдаланууну пландап жатабыз. Азыр бизде жетиштүү суу бар, мурунку көйгөйлөрдөн кутулдук», — дейт Мээрим, анын тобу техниканы кармоо үчүн жалпы эсеп ачкан.
Мындан тышкары, аялдар техниканы гана пайдаланбастан, жергиликтүү тургундарга ижарага беришет.
Долбоордун натыйжалары
Долбоордун ийгилиги инфраструктураны жаңыртуу менен да байланыштуу, атап айтканда, Сапарбаев каналы.
Улукбек Исакбаев, Ноокат райондук суу чарба башкармалыгынын директору, мындай түшүндүрөт: «Мурда каналдын башында 8 кубометр суу берилсе, аягына 3–4 кубометр гана жетчү. Долбоордун жардамы менен суу жоготууларын дээрлик нөлгө чейин азайтууга мүмкүн болду. Азыр суу каналдын аягына 2 сааттын ичинде жетет, бул 5600 гектар жерди сугарууга мүмкүнчүлүк берет».
Аман Юлдашев ошондой эле Сапарбаев каналын реконструкциялоо ийгиликтин эң жаркын мисалдарынын бири экенин белгилейт: «Ноокатта биз 1 гектардан эки тажрыйба участогун түздүк: демонстрациялык жана көзөмөлдөөчү. Биринчисинде жаңы методдор колдонулса, экинчисинде салттуу ыкмалар колдонулду. Натыйжада демонстрациялык участоктогу урожай 50–100 пайызга жогору болуп, жергиликтүү фермерлерге чоң таасир калтырды».
Туруктуулукка инвестициялар: натыйжалар жана жетишкендиктер
Ноокаттагы ирригация системаларын модернизациялоо «Климаттын өзгөрүүлөрүнө жана табигый кырсыктарга суу ресурстарынын туруктуулугун жогорулатуу» масштабдуу долбоорунун бир бөлүгү.
Долбоордун алкагында өлкө боюнча 92 километр каналдар модернизацияланды, бул алардын натыйжалуулугун 30–40 пайызга жогорулатууга мүмкүнчүлүк берди, ошондой эле 276 гидротехникалык курулуштар, анын ичинде акведуктар жана селедуктар курулду.
Сугаруу суусунан экономикалык өсүүгө
Ноокаттын тажрыйбасы туруктуу айыл чарба климаттык коркунучтардан гана эмес, ошондой эле экономикалык өсүүнүн маанилүү кыймылы болуп калат. 110 миң үй-бүлөнү сел коркунучтарынан коргоо жана алардын кирешелерин үчтөн бирге көбөйтүү — бул Кыргызстандын келечегине олуттуу инвестициялар.
