Тупой хан тууралуу жомок

ТУПАЙ ХАН

Эски замандарда бир бай хан жашаган. Мал-жаны — көп эле, бирок акылы аз эле. Бир күнү бул хан уулун чакырып, мындай деди:
— Уулум, мен угуп жатам, коңшу айылда бир акылдуу карчык жашайт. Мен анын кеңешин угуп көргүм келет. Сен аны мага чакырып кел, бирок эч кимге айтпа.

Уул макул болду, бирок дароо атасына болгон өтүнүчүн жигиттерине айтып берди жана аларга карчыкты алып келүүнү буйруду. Аны хан уулу тосуп алды.

— О, акылдуу аял,— деди ал, — ханга бар, ал сенден эмне угат, бизге айтып бер.

Карчык ханга келди. Хан карчыктын атын мактап, аны тез алып келгенине ыраазычылык билдирди. Акылдуу карчык дароо хандын ким экенин түшүндү.

— О, хан, — деди карчык, — сен менин кеңешимди күтүп жатасың, угуп ал. Сен жакшы деп эсептеген атынды табунан алып, жакшы кара, сааганда анын жанында бота болсун. Өзүңдүн чоң байлыгыңдын бир бөлүгүн бөлүп, кедейлерге жардам бер.

Хан мындай сөздөрдү угуп, карчыктан нааразы болуп, кыйкырды:
— Мага мындай кеңештер керек эмес. Мага акылдуу кылчу кеңештер керек!

Ошондо акылдуу карчык мындай деди:
— Ханым, эгер сен жакшы бир нерсе жасасаң — бул өзүң үчүн, эгер жаман нерсе жасасаң — ал дагы өзүң үчүн болот. Эгер жогору түкүрсөң, түкүрүк кайра келип, өзүңдүн көзүңө түшөт.

Хан мурдагыдан да к怒лданып, кыйкырды:
— Эмне деп сүйлөп жатасың, акылсыз карчык? Сенин сөздөрүңдө акылдын бир тамчысы да жок!

Хан карчыкты кууп жиберди, ал эми жубайына мындай деди:
— Нан алып, ага уулуу зат сал, карчыкты кууп жетип, ошол нанды бергиле!

Хандын жубайы нанга уулуу зат салып, карчыка берүүнү буйруду.

Жолдо карчык кайрадан хан уулу менен жолугуп калды, ал жигиттери менен аңчылыкка чыккан болчу. Хан уулу ачка болуп, карчыктан нанды тартып алып, жеп койду. Ал акыркы кускун жеп бүткөндө, дароо өлүп калды.

Жигиттер ханга болгон окуяны айтып беришти. Ошондо гана хан карчыктын сөздөрүнүн маанисин түшүндү: ал жаман иш кылып, бул өзү үчүн жамандыкка айланды!

Эртегилер