Эмгектин өндүрүмдүүлүгүн жогорулатуу жана фронт үчүн пландан тышкаркы продукция чыгарууну көбөйтүү үчүн массалардын чыгармачылык активдүүлүгүн жана демилгесин ойготууда күчтүү кыймылдаткыч күч социалисттик атаандаштык болду.
В. И. Ленин Улуу Октябрь революциясынан кийин (1918-жылдын февралында) жазган: «Социалисттик өкмөт бийликке келгенде, биздин милдет — атаандаштыкты уюштуруу». Ал атаандаштыкта коомдук эмгектин өндүрүмдүүлүгүн жогорулатууда, социалисттик экономиканы өнүктүрүүдө, мекенибиздин коргонуу күчүн бекемдөөгө чексиз жаратуучу күч бар экенин биринчи болуп көргөн.
Коммунисттик жумушчулар жана согуштан мурунку беш жылдык пландардагы бригадалардын салттарын өзүнө сиңирген социалисттик атаандаштык Улуу Ата мекендик согуш жылдарында анын формаларынын андан ары өнүгүшү менен белгиленди, ал чыныгы массалык, жалпы элдик мүнөзгө ээ болду.
Фронт үчүн пландан тышкаркы продукция өндүрүү боюнча эмгек башталыштары согуштун биринчи күндөрүндө пайда болгондугу, 1942-жылдын башында Кыргызстандагы көмүр өнөр жайында комсомолдук жаштар бригадаларынын пайда болгону, кийинчерээк фронттук бригадаларды түзүү боюнча массалык кыймылга айлангандыгы жөнүндө жогоруда айтылган.
1942-жылдын 21—22-январында Фрунзе айыл чарба машина куруу заводунда Лениндик вахталар уюштурулду. Бул ардактуу вахтага туруп, М. Т. Чернышевдин бригадасы өндүрүш тапшырмасын 775% аткарды, Никитиндин бригадасы — 583%, биринчи смена — 137%, экинчи смена — 127%.
Фрунзе шаардык кеңешинин депутаты, эт комбинатынын консервалык цехинин сорттоочусу С. Токтоболотова, чоң энтузиязм менен иштеп, күн сайын 2,5 норманы өндүрүп жатты.
Кийинчерээк эки жүздүк, үч жүздүк, беш жүздүк эмгекчилердин демилгеси миңдүк кыймылга айланды. Анын башталышын Нижний Тагил вагон куруу заводунун фрезеровщиги Д. Ф. Босый койду. 1942-жылдын 12-февралында ал сменалык тапшырмасын 1480% аткарды.
Кыргызстандагы өнөр жайда анын биринчи жолдоочусу Фрунзе айыл чарба машина куруу заводунун стахановчусу, кузнец М. Т. Чернышев болду. Ал өзүнүн станогун тездетүү үчүн жөнөкөй түзүлүштү жасап, иш процессин кылдат ойлонуп, 1942-жылдын 16-мартында ал сменада он нормадан ашык өндүрдү — 960%, 17-мартта дагы жогору көрсөткүчтөргө жетип, тапшырманы 1160% аткарды, ал эми 18-мартта күндүзкү өндүрүүнү 1171% га жеткирди. Чернышев иштеген цех 18-мартта сменалык тапшырманы дээрлик 2 эсе ашып аткарды. Марттын аягына чейин заводдун 50% дан ашык жумушчулары стахановчулар, сокку ургучулар, эки жүздүктөр болушту. «Кызыл-Кыргызстан» жана «Советтик Кыргызстан» гезиттери жаңычынын чыгымсыз эмгеги жөнүндө кенен айтып беришти, атайын кино журналдын саны чыгарылды.
М. Т. Чернышевдин башталышы бардык заводдук жамааттар тарабынан кабыл алынды. Комсомолчу Зарлык Алымкулов, узун станокто иштөөнү мыкты өздөштүрүп, 1942-жылдын февралында эки норманы өндүрсө, мартта эң жогорку өндүрүмдүүлүккө жетип, сменада дээрлик 12 норманы (1166%) берди. 1942-жылдын март-апрель айларында күнүнө 12 нормадан ашык өндүргөн жаңычы сталерезчик Джусупбек Мамбетов болду. Ал ийгиликке иштетүү процессинин технологиясын негизинен өзгөртүп, кесүүнү станоктон пресс менен кесүү менен алмаштыргандыгынын натыйжасында жетишти. Норманы ашып аткарууда рекордду шлифовщик В. Т. Брежнев жана слесарь И. И. Сафонов жетишти.
Фронт үчүн баары. Кыргызстанда нефть жана көмүр өндүрүү
