Село Ак-Терек

Ак-Терек

— Ысык-Көл облусунун Жеты-Огуз районундагы айыл. Джарлыгач айылдык округунун административдик борбору. Калкы 3586 киши.

Ак-Терек айылы Ысык-Көл көлүнүн жээгинде жайгашып, курорттук зонага кирет. Анын аймагынан регионалдык маанидеги автомобиль жолдору өтөт. Административдик жактан айыл Джарлыгач айылдык округунун борбору болуп саналат, анын чегинде байыркы шаарчалардын калдыктары сакталган. Эски замандарда анын аймагын душмандын кол салуусунан коргоо үчүн массивдүү дубалдар курчап турган.

Айылдын негиздөөчүсү Шербет-эне деген аттуу, бул жерлерде акылмандыгы менен белгилүү болгон аял деп эсептелет.

Шаарча квадрат формасындагы аймакты ээлеп, аянты үч миң чарчы метрден ашык. Маданий катмары аз гана калыңдыкта, ал эми табылган буюмдар X—XII кылымдарга таандык керамикалык идиштер менен көрсөтүлгөн. Ак-Терек шаарчасы X—XII кылымдарда Ысык-Көлдүн түштүк жээги боюнча өтүп жаткан соода жолунда курулган бекеттердин бири болгон, Улуу Жибек жолунун бир бөлүгү болуп саналат. Бул байыркы айылдын калдыктары 1962-жылы археологиялык экспедиция тарабынан Д.Ф. Винник жетекчилиги астында изилденген. Казуу иштеринин жүрүшүндө маданий катмар табылып, негизги табылгалар керамикалык идиштердин калдыктары жана X—XII кылымдарга таандык күнүмдүк буюмдар болгон.

Шаарчанын беш километри түштүгүндө, Ак-Терек дарыясынын сол жээгинде, жаныбарлардын – бугулар, козулар, аттар жана түйе сүрөттөрү менен чегилген таштар табылган. Ушул жерлерде жашаган уруулар үчүн байыркы сыйынуу жайы болгон деген пикир айтылды, бул II—I кылымдарда болгон.

Айылдын айланасында кичинекей токой бар, анда негизинен күмүш тополор үстөмдүк кылат. Жергиликтүү тургундар арасында ал аномалдык зонада жайгашкан деген ишеним бар. Эгерде башка жерлерде айылга жакындаганда кенеттен жыландарды көрүүгө мүмкүн болсо, анда токойдо алар жок жана анын бардык аймагы жарык аура менен курчалгандай. Ал өзгөчө микроклиматты түзүп, жорголордун бул сырдуу токой зонасына киришине жол бербейт.

Айылдын четтеринде да байыртан бери жергиликтүү тургундар тарабынан ар кандай оорулардан айыктырууда колдонулган шыпаалуу булактар бар. Айылда конокто болгон туристтерге айылдын карыялары бул жерлер менен байланышкан таң калыштуу окуяларды айтып беришет. Алардын бири, үйрөктөрдү эт өндүрүү үчүн багып жаткан жергиликтүү тургун жөнүндө, ал эт даярдоо убактысы келгенде, үйрөктөрдүн желкеси алтын менен капталганын байкаган. Мындай окуяларды айылдын карыялары 10дон ашык билген жана ар бири аларды чоң ишеним менен айтып беришет.

Айылдар