Кайман аралдары
КАЙМАН АРАЛДАРЫ (Кайман аралдары)
Улуу Британиянын ээлигинде, Кариб деңизинде, Ямайка аралынан түндүк-батышта жайгашкан Чоң Кайман, Кичи Кайман жана Кайман-Брак аралдарында. Аймак - 262 км2. Административдик борбору - Чорджтаун (13 миң) Чоң Кайман аралында; башка шаарлары: Вестбей (3,9 миң), Боддентаун (1,6 миң). Калкы - 44,2 миң (2005 ж.). Калктын болжол менен 35%ын иммигранттар түзөт, 80% каймандыктар - негрлер жана мулаттар. Расмий тил - англис тили. Дин: ишенгендердин көбү - протестанттар (пресвитериандар, баптисттер). Валюта - Кайман аралдарынын доллары = 100 центке.
Улуттук майрам - 1-2-июль 1 Конституция күнү.
Учурдагы конституция 1972-жылы кабыл алынган. Аралдар Улуу Британиянын королевасы тарабынан дайындалган губернатор тарабынан башкарылат. Губернатордун (2002-жылдан бери - Б. Динвидди) компетенциясына чет өлкөлөр менен мамилелер, коргоо, ички коопсуздук жана жарандык кызматтар кирет. Өкмөт башчысы - У. Буш (2001-жылдан бери). Закон чыгаруу ассамблеясына спикер, губернатор тарабынан дайындалган 3 мүчө жана калк тарабынан 4 жылдык мөөнөткө шайланган 15 мүчө кирет.
Саясий партиялар жок.
1503-жылы аралдарга Колумбдун экспедициясы жеткен. 1670-жылы Испания аларды Англияга өткөрүп берген. Аралдар негизинен Ямайкадан келгендер тарабынан элденген, Кичи Кайман жана Кайман-Брак аралдарында туруктуу отурукташуу 1833-жылы гана пайда болгон. 1863-жылдан 1962-жылга чейин административдик жактан Ямайкага кирген.
Кайман аралдарынын ИДПсы 784 млн долларды түзөт (27 480 доллар адам башына). Экономиканын негизги булагы чет өлкөлүк туристтерди тейлөө (1,5 миңден ашык адам иштейт). Аралдарды жыл сайын болжол менен 1 млн адам (көпчүлүгү - АКШдан) зыярат кылат.
Акыркы жылдары аралдар (чет өлкөлүк компанияларды түздөн-түз салыктардан бошотуу жана валюта операцияларына көзөмөлдүн жоктугу саясатынын аркасында) дүйнөдөгү 5-орунга ээ болгон финансылык борборго айланган. 600дөн ашык чет өлкөлүк банк жана финансылык уюмдар, ошондой эле 30 миңден ашык компания катталган.
Агроөнөр жай мүмкүнчүлүктөрү топурактын кедейлиги жана суу жетишсиздиги себептүү чектелүү. Ички керектөө үчүн банан, помидор, манго, цитрус өсүмдүктөрү өстүрүлөт. Кичинекей мал жана чочко бар. Агрардык өндүрүш калктын муктаждыктарын камсыз кылбайт, азык-түлүктүн 90%ы четтен импорттолгон. Балык уулоо өнүгүүдө.
Жыл сайын балык уулоо 6 миң тоннага жетет. Аралдардын тургундарынын салттуу кесиби - дүйнөдөгү коммерциялык мааниси бар жалгыз фермасында ташбакаларды өстүрүү. Соңку убакта өндүрүш кескин кыскарган, 1979-жылы АКШ администрациясы ташбака этин импорттоого тыюу салган. Аралдардын администрациясы тармакты куткаруу үчүн аракеттерди көрүп, ферма сатып алып, АКШ жана башка өлкөлөрдүн рынокторуна кирүүгө аракет кылууда.
Өнөр жай курулуш материалдарын өндүрүү, айыл чарба чийки заттарын кайра иштетүү, чет өлкөлүк туристтердин суроо-талабына ылайык товарларды чыгаруу боюнча кичинекей ишканалар менен көрсөтүлөт. Электр станцияларынын орнотулган кубаттуулугу - 60 миң кВт. Кичи Кайман аралында транзиттик мунай терминалы бар.
1999-жылы экспорт - 1,9 млн доллар Кайман аралдары, импорт - 457 млн доллар. Экспорттун негизги статьялары - деңиз өнөр жайынын продуктулары, импорттун - азык-түлүк. Соода айлануусунун болжол менен 75%ы АКШга туура келет. Башка соода өнөктөштөр: Улуу Британия, Канада, Германия, Коста-Рика.
90-жылдардын аягында инфляциянын деңгээли 4,7%ды, жумушсуздук - 4,1%ды түзгөн.
Негизги порттору Чорджтаун жана Кайман-Брак; 2 эл аралык аэропорт.
Кайман аралдарынын Эл аралык колледжи иштейт. «Дейли кайманиан кампес» газета чыгат. 4 кабельдик телеканал иштейт.
