Бишкекте "Бизнес, экология жана спорт – Ак-Илбирс 2025" аттуу форум өтүп жатат, ал Эл аралык кар бөрү күнү менен байланыштуу. Бул жылы майрам биринчи жолу Кыргыз Республикасынын демилгеси менен белгиленүүдө. Форум бизнес коомчулугунун, спорттук уюмдардын жана экологиялык демилгелердин өз ара аракеттенүүсү үчүн платформа болуп, кар бөрүсүн жана Кыргызстандын бийик тоолорунун экосистемаларын коргоо максатын көздөйт. Иш-чаранын уюштуруучулары – Табигый ресурстар министрлиги жана GSLEP БУУнун өнүктүрүү программасынын колдоосу менен.
Бул окуя БУУнун Башкы Ассамблеясынын (A/RES/79/143) резолюциясынын алкагында өтүп жатат, ал 23-октябрды Эл аралык кар бөрү күнү деп жарыялаган. Бул чечим Кыргызстандын жана кар бөрүсүнүн жашаган башка өлкөлөрдүн тоо экосистемаларын коргоодогу салымын тастыктаган маанилүү кадам болуп, табиятты коргоо жаатында глобалдык биримдикти символдойт. Форумдун ачылышында Кыргыз Республикасынын Табигый ресурстар, экология жана техникалык көзөмөл министри Медер Машиев катышуучуларды, эл аралык өнөктөштөрдү жана бизнес өкүлдөрүн кабыл алды. Ал Кыргызстандын табиятты коргоо боюнча глобалдык демилгелердеги өсүп жаткан ролуна жана өлкөнүн аны коргоо үчүн күчтөрдү бириктирүүгө болгон аракетине көңүл бурду.
Министр кар бөрүсү – бул жалгыз гана сейрек жырткыч эмес, ошондой эле күч, көз карандысыздык жана коргоону талап кылган уязвимдиктин символу экенин белгиледи. Ал кар бөрү какшап, өз жолун тандап алганы сыяктуу, адамзат да табиятка болгон урматты көрсөтүп, алдыга жылышы керектигин айтты. Медер Машиев ошондой эле Глобалдык кар бөрүсүн жана экосистемаларды сактоо программасы (GSLEP) Кыргызстандан башталганын, Гималайдан Памирге жана Тянь-Шанга чейин 12 өлкөнү бириктиргенин белгиледи. 2023-жылы Кыргыз Республикасынын Президенти Садыр Жапаровдун жарлыгы менен кар бөрүсү өлкөнүн улуттук символу статусун алды, бул табият, иденттүүлүк жана мамлекеттиктик ортосундагы тыгыз байланыштын белгиси. Өз сөзүндө министр жаңыланган Улуттук стратегияны жана биоалуулукты сактоо боюнча аракеттер планын сунуштады, алар табиятты коргоону туруктуу өнүгүү саясатына, бюджеттик пландарга жана тармактардын приоритеттүү багыттарына интеграциялайт. Ал табиятты коргоо туруктуу экономика, социалдык туруктуулук жана инвестициялар үчүн жагымдуулук үчүн негиз болуп эсептелинерин белгиледи.
Форум ошондой эле мамлекеттик мекемелер, бизнес жана финансылык институттар ортосунда "жашыл инвестициялар" боюнча талкуу үчүн аянтча болуп калды. Министр бизнес табиятты коргоо жана туруктуу өсүүнү камсыз кылуу боюнча өнөктөш катары гана эмес, спонсор катары да чыгышы керектигин белгиледи.
Ал ошондой эле кар бөрүсүн коргоо бир нече улуттук программаларга киргизилгенин, туруктуу туризм, жайыттарды башкаруу жана климаттын өзгөрүшүнө адаптациялоо боюнча маселелерди камтыганын эске салды. Кар бөрүсү бийик тоолордун экосистемаларынын ден соолугун символдойт.
Сөзүн жыйынтыктап, министр Чингиз Айтматовдун сөздөрүн келтирди: "Бүгүнкү күндө эрдик табияттан көбүрөөк алуу эмес, анын ордуна эч нерсе бербей, табият менен толук шайкеш жашоодо, акылдуулугун иш жүзүндө көрсөтүүдө."
Ал Кыргыз Республикасындагы БУУнун өнүктүрүү программасына, ошондой эле ЮНЕП жана GSLEPке форумду уюштуруудагы колдоосу жана табиятты коргоодогу үзгүлтүксүз жардамдары үчүн ыраазычылык билдирди. Министр: "Сиздин катышууңуз биздин тоо экосистемаларыбыздын, мөңгүлөрдүн жана планетанын эң таң калыштуу жаратылыштарынын бири – кар бөрүсүнүн тагдырына болгон биримдик жана кайдыгер эместикти билдирет. Мамлекеттин, уюмдардын жана жарандардын күчтөрүн бириктиргенде гана биз бийик тоолордун экосистемаларын сактап, биздин чокусубуздун улуу коргоочусун келечек муундар үчүн коргой алабыз."
