Интервьюда 24.kg Айжан өзүнүн адаптация тажрыйбасы, жаңы адаттары жана Япониядагы уникалдуу убактысын өткөргөн кичинекей кубанычтары жөнүндө айтып берди.
— Өзүңүз жөнүндө айтып бериңиз.
— Менин атым Айжан, Караколдонмын, бирок кичинекей кезимден бери Бишкекте жашайм. Мен үй-бүлөдөгү кичүү баламын жана алтын медаль менен № 70 гимназияны аяктадым, ошондой эле Шубин атындагы музыкалык мектепте комуз жана пианинодо ойноп үйрөндүм. КГМАда эки жыл окугандан кийин, мен адистигимди жана университетимди өзгөртүүнү чечтим. 2023-жылы мен ОРТдан 227 балл алып, алтын сертификат алдым, бул мага АУЦАда журналистика жана массалык коммуникациялар факультетине толук жеңилдик менен кабыл алууга мүмкүнчүлүк берди.
Мен турмушка чыктым, менин жолдошум да ОРТнын алтын сертификатынын ээси.
Биз жашоодо бирге барабыз жана азыр Япония университетинде окууну улантып жатабыз.
Айжан Аскарбекованын сүрөтү
— Алмашуу программасы жөнүндө кантип билдиңиз жана эмне үчүн Японияны тандадыңыз?
— 2025-жылдын январь айында менин университетим алмашуу программасына арыздарды кабыл алууну баштады. Мен үч университетке документтеримди бердим — экөө Түштүк Кореяда, бири Японияда, Kansai University, ал жакка өткөнүмдү. Мен Японияны тандадым, анткени кичинекей кезимден бери бул уникалдуу маданий мурасы менен айырмаланган өлкөнү көргүм келген.
— Япон студенттери абдан тартиптүү жана дайыма убагында келишет деген чынбы?[/b>
— Ооба, жергиликтүү студенттер сабактардын башталышына бир нече мүнөт калганда класска келишет. Бул тартип студенттер үчүн гана эмес, Япониядагы бардык адамдар үчүн мүнөздүү. Бул жерде жолугушууларга 10-15 мүнөт мурда келүү адатка айланган, пландалган иш-чаралар жөнүндө алдын ала маалымдашат.
Сабактар чоң аудиторияларда өтөт, анда бир убакта 25тен 100 студентке чейин окуйт. Университет чоң, Осакада төрт кампус жана 3000 студент бар, алардын болжол менен 1500ү чет элдик. Бул жерде баары уюштурулган жана натыйжалуу иштейт, ар бир кырдаал үчүн чечимдер каралган.
[b] — Япониянын билим берүү системасы Кыргызстандыкынан кандай айырмаланат?[/b>
— Бир айлык окуу учурунда мен үч негизги айырмачылыкты байкадым. Биринчиден, бул жерде топтук ишке басым жасалат — бардык сабактарда командалык тапшырмалар каралган, класстарда студенттер топ-топ болуп отурушат. Бул, балким, көптөгөн окуучулар менен иштешүүнү жеңилдетет жана коллективизмди өнүктүрүүгө жардам берет.
Экинчиден, Японияда профессорлор менен студенттер ортосундагы байланыш Кыргызстандагыдай тыгыз эмес. Өз өлкөмдөгү жогорку окуу жайларында, мен ишенем, көпчүлүк мугалимдер өз студенттерин жүзүнөн таанып, алардын тарыхын эстешет. Бул жерде болсо, мамилелер формалдуу, иерархияга басым жасалат.
Үчүнчү айырмачылык — бул жерде спорттук клубдарга жана коллективдүү иш-чараларга чоң маани берилет. Университетте спорттук инфраструктура жакшы өнүккөн: чоң стадион, олимпиадалык бассейн жана спорттук аянттар бар. Мисалы, Kansai Universityде спорттук ассоциация — Kaisers бар, анын мүчөлөрү катуу тандалат жана студенттер менен мугалимдер арасында урматка ээ.
[b]— Сиздин келгенден кийинки биринчи апталарыңыз кандай өттү? [/b>
— Мен окуу процессинин башталышына үч жума калганда келдим. Алгачкы күндөр кызыктуу болду, анткени мен Осака менен таанышып, шаарды жана анын маданиятын изилдеп жаттым. Маданий шок менин башымдан өтпөдү, анткени мен Япония жана Осака жөнүндө баарын алдын ала изилдегенмин.
[b]— Күнүмдүк жашоодо кандай кыйынчылыктарга туш болдуңуз?
— Мен метродо багытты аныктоодо кыйынчылыктарды баштан кечирип жатам, азырынча адашып жатам. Кээде япон тилин билбегендиктен кыйын болот, дайыма котормочу колдонууга туура келет. Мындан тышкары, Японияда таштандыны катуу бөлүштүрүү бар, бирок бул үчүн ыңгайлуу шарттар түзүлгөн — ар бир түрдөгү калдыктар үчүн атайын контейнерлер, түшүнүктүү белгилер менен.
Бул нерсеге көнүп каласың, жана жакын арада баарын бир жыйнактын ичине таштагың келбей калат, калдыктардын саны жөнүндө ойлонуп баштайсың.
Бул жерде көп парашюттар бар — ар бир дүкөндүн, кафенин же мейманкананын жанында жамгыр учурунда алып кетип, каалаган башка жерге кайтарып берүүгө болот. Бул абдан ыңгайлуу, анткени бул жерде жаан-чачын көп.
— Япон кухнясы сизге кандай?
— Мен кыргыз кухнясына жана жакын дәмдерге сагынам. Бул мен үчүн жетишпеген жалгыз нерсе. Бешбармак, манты, лагман, боорсок — мен алар жөнүндө жумасына бир нече жолу ойлойм. Жакшы, мен тамак бышыра алам жана жумасына бир жолу боорсок бышырам. Япон тамактары да даамдуу, бирок, албетте, өзүнүн уникалдуу даамдары жана жыты бар. Мен бул жакта пробалап көргөн бардык нерселер абдан даамдуу.
— Япон маданиятында сизге эмне жагат?
— Японияда мен үчүн тынчтык жана сабырдуулук өзгөчө жагат. Адамдар бири-бирине урмат менен мамиле кылышат, коомдук транспортто ызы-чуусуз, кезек күтүшөт. Университетте студенттер, санына карабастан, лифтке кирүү үчүн кезекке турушат. Япондуктар абдан достук мамиледе, чет элдиктерге кызыгуу менен мамиле кылышат, дайыма мен кайдан келгенимди жана эмне үчүн Японияны тандаганымды сурашат. Мен Кыргызстан жөнүндө көпчүлүк адамдардын билишине таң калдым. Менде Армения, Франция, Япония жана Кореядан достор пайда болду.
— Сиз кайсы жерлерди көрдүңүз?
— Азырынча мен Осакадан тышкары чыкпадым, бирок жакынкы узун дем алыштарда же кышында чыгуу пландарым бар. Шаардын ар бир бурчу эртеги сыяктуу, жана мен андан таң калып жатам. Мен Япониянын бардык жерлеринде көптөгөн кооз жерлерди көрүүнү үмүттөнөм.
— Сиз дагы баргыңыз келген, бирок азырынча барбаган жер жөнүндө кыялыңыз барбы?
— Кыргызстанда Японияны изилдеп жатканда, мен көргүм келген жерлердин тизмесин түзгөм: castles, Киотодогу бамбук рощасы, Нарадагы бугулар, белгилүү соода борборлору жана көңүл ачуу парктары. Менин кыялыма Осакадагы Universal паркы жана Токио Диснейленди кирет. Мен ал жакта болуп, сүйүктүү каармандарым менен жолугуп, аттракциондорду пайдаланып көргүм келет. Биз досторум менен ушул парктарга ноябрдын аягында барууну пландап жатабыз, мен күтүп жатам!
[b] — Япон маданиятында сизди эң көп таң калтырган нерсе эмне?[/b>
— Мени адамдардын тынчтыгы жана алардын сабырдуу, шашпай жашоо стили таң калтырат. Япондуктар күнүмдүк жашоосунда "башкаларга зыян келтирбөө" принципин карманышат, бул алардын жүрүм-турумунда көрүнүп турат — алар эч качан таштанды таштабайт, коомдук транспортто ызы-чуусуз, дайыма кезек күтүшөт.
Мындан тышкары, япондуктар өздөрүнүн айланасындагы кооздукту жаратууну билишет. Алардын үйлөрүн жана короолорун кандайча кооздошот: эшиктердеги кооз такталар, гүлдөр, кооздолгон тосмолор. Жалпысынан, шаарлар абдан кооз көрүнөт, көп жашылчалар, гүлдөр ар жерде.
[b] — Сизди таң калтырган кандайдыр бир салттар барбы?[/b>
— Мен бир кызыктуу өзгөчөлүктү байкадым: көптөгөн япон кыздары калыптанган жүрүш менен жүрүшөт. Бул жагымдуу деп эсептелет. Ошондой эле, алар өз үнүн жука кылып өзгөртүшөт, бул "жагымдуулук" сезимин жаратууга жардам берет. Бул кызыктуу жана өзгөчө.
[b] — Япондуктар өз салттарына кандай мамиле кылышат?[/b>
— Япондуктар өз салттарын абдан баалашат жана аларга урмат менен мамиле кылышат. Менин жолдошум жакында салттуу фестивалга катышып, япондуктардын мындай иш-чараларга кантип даярданарын көрүп, таң калган — адатта, алар бүт үй-бүлө менен катышышат. Алардын салттарына болгон урмат-сыйы бала кезинен эле калыптанат.
Чет элдик студенттер арасында бамбук бутактарын храмда фестивалда таратуу үчүн убактылуу жумушка кабыл алуу жарыяланды. Мени албады, анткени тарыхый себептерден улам, катыша турган кыздар гана кабыл алынышы мүмкүн. Бул жаман көрүнбөсө да, япондуктар үчүн мындай детализация абдан маанилүү.
[b] — Япония аниме жана фильмдерде кандайча сүрөттөлгөнүнө канчалык дал келет?[/b>
— Япония көп жагынан кинонун образына дал келет. Бул жерде башка өлкө менен адашуу кыйын. Көптөгөн стереотиптер негиздүү: поезддер так убактысында жүрөт, таштанды салуучу урналар дээрлик жок, ал эми корпорация кызматкерлери көп учурда жума күндөрү эс алат. Албетте, кедей райондор да бар, анда үй-бүлөсүз адамдар бар. Мен кээде катаал мамилеге туш болдум, бирок бул көбүнчө исключение. Жалпысынан, мен биринчи көз карашта көрүнгөндөй баары эле идеалдуу эмес экенин түшүнөм.
[b] — Сиз көчүп келгенден кийин кандай өзгөрдүңүз?[/b>
— Мен жолдордо аз нервдене баштадым. Бул жерде адекваттуу айдоочулар бар, алар эрежелерге ылайык иш алып барышат, ал эми коомдук транспорт ыңгайлуу: поезддин качан жөнөп, качан келет экенин дайыма билесиң.
Биз жолдошум менен мекенден алысбыз, япон тилин билбейбиз жана маселелерди өз алдынча чечүүнү үйрөнүп жатабыз. Биз жардам сурап, баш тартууларды кабыл алууга жана чоң шаарлардын ритмина көнүүгө үйрөнүп жатабыз.
Мекенден алыс жашоо мени көбүрөөк жетилген кылды жана келечек жөнүндө ойлонууга мажбур кылды.
Кээде биз жолдошум экөөбүз акыркы акчабызга бир раменди бөлүшүп жеп, кээде ресторанда кечки тамакка заказ берүүгө мүмкүнчүлүгүбүз болот. Мен биринчи кирешелерибизге жана кичинекей сатып алууларга кубанып жатам. Биз жолдошум экөөбүз бири-бирибизге жакындап, бардык нерселерде колдоо көрсөтүп жатабыз. Биздин бири-бирибизге болгон камкордугубуз кандайча өзгөргөнүн сезип жатам — анткени биз бул жерде бири-бирибиз үчүн жалгыз жакын адамдарбыз.
[b] — Алмашууга барууну каалагандарга кандай кеңеш бересиз, бирок корксо?[/b>
— Коркуу белгисиздиктен келип чыгат. Эгер сиз корксоңуз, демек, билим жетишпейт. Эмне үчүн корккондугуңузду түшүнүп, ошол боштуктарды толтуруңуз. Башка өлкөдө жана маданиятта студент катары жашоо уникалдуу мүмкүнчүлүк. Туризм, жумуш же киреше — бул бир нерсе, бирок чет өлкөдө окуу — бул башка нерсе. Бул сиздин жашооңуздагы маанилүү учур экенин түшүнүңүз. ```
