2025-жылдын 30-сентябрында кабыл алынган Кабминдин №625 токтомуна ылайык, виртуалдык активдердин айлануусуна байланыштуу күчүндө болгон нормативдик актыларга өзгөртүүлөр киргизилди. Бул чаралар сектордун инвестициялык тартымдылыгын жогорулатууга, акча жуу жана терроризмди каржылоо менен байланышкан тобокелдиктерди минималдаштырууга, ошондой эле кардарлардын укуктарын коргоого багытталган.
Негизги жаңылыктардан төмөнкүлөрдү белгилеп өтсө болот:
- аккредитацияланган провайдерлер аркылуу AML/KYT-текшерүүлөрдү өткөрүү милдети;
- кардарларды идентификациялоо жана верификациялоо, анын ичинде алыстан жүргүзүү мүмкүнчүлүгү;
- анонимдүү капчыктар, жогору тобокелдиктеги активдер, NFT жана чет өлкөлүк банктардын алдын ала төлөнгөн карталары менен операцияларды жүргүзүүгө тыюу;
- кызмат көрсөтүүчү уюмдардын негизги жетекчилерин (директорлор, бухгалтерлер, комплаенс-офицерлер) регулятор менен макулдашуу;
- компанияларда ПФТД/ЛПД боюнча ички саясаттар жана процедуралар болушу, ошондой эле документтерди минимум беш жыл сактоо милдети;
- Кыргызстандын резиденттерине лицензиясыз виртуалдык активдерди кызмат көрсөтүүчүлөр аркылуу операцияларды жүргүзүүгө тыюу.
Токендердин камсыздалышына өзгөчө көңүл бурулууда. Жаңы эрежелерге ылайык, камсыздалбаган виртуалдык активдерди чыгарууга тыюу салынат; катталууга тек гана мамлекеттик баалуу кагаздар, котировкаланган компаниялардын акциялары, кендерди иштетүү укуктары, алтын же акча каражаттары сыяктуу ишенимдүү кепилдиктерге ээ активдер уруксат берилет. Ошондой эле кепилдиктин көз карандысыз баасы, камсыздандырууну милдеттүү каттоо жана эмитенттин дефолтунда көз карандысыз башкаруучуну дайындоо каралган.
Майнинг процессин уюштуруу үчүн Бирдиктүү мамлекеттик коллективдик майнинг системасы киргизилет, анын алкагында катышуучулардын кубаттуулугу бириктирилет, ал эми алынган активдер лицензияланган операторлор аркылуу сатылат. Майнерлер оперативдик жана финансылык отчеттуулукту берүү, ошондой эле мамлекеттик системада жеке кабинетти колдонуу милдетин алышат.
2024-жылдын декабры мамлекеттик санарип платформасы RUNEXKG (СКК «Ранекс») ишке киргизилгендиги менен белгиленди, бул виртуалдык активдер боюнча тобокелдиктерди азайтуу планынын алкагында. Платформа төмөнкүлөрдү камсыз кылат:
- бардык виртуалдык активдерди кызмат көрсөтүүчүлөрдүн ишмердүүлүгүн каттоо, мониторингдөө жана талдоо;
- операцияларды көзөмөлдөө жана мыйзамдарды сактоо, анын ичинде майнинг;
- майнинг-пулду түзүү жана иштетүү;
- транзакцияларды AML/KYC талаптарына ылайык текшерүү жана мамлекеттик органдар үчүн аналитикалык отчетторду даярдоо.
Мамлекеттик финансы көзөмөлүндө жаңы талаптарды киргизүү жана RUNEXKG платформасын ишке киргизүү криптосекторду легалдаштырууга, инвесторлордун ишенимин бекемдөөгө жана улуттук жөнгө салууну эл аралык стандарттарга, анын ичинде ФАТФтын сунуштарына ылайык келтирүүгө багытталгандыгын баса белгилешет.
