Архитектуралык конкурстар

Биздин архитектурачылар республикалык, союздук жана эл аралык конкурстарга катышуусу кесиптик чеберчиликти жогорулатуу жана таланттарды аныктоо мектеби болуп калды. Республикадагы архитектуралык конкурстардын салты дээрлик жарым кылымдык тарыхка ээ.
Конкурстар архитектурачылардын чыгармачылык ишмердүүлүгүн активдештирет, өзгөчө жаштарга өзүн таап алууга жардам берет. Конкурстун материалдары боюнча өткөрүлгөн коомдук талкуулар, кээде жандуу талаш-тартыштарды жаратат, чыгармачылык ойлорду ойготот. Конкурстун бардык процесси өзүнчө бир билим алуу жана таанып-билүү болуп саналат. Республикадагы конкурстарды, адатта, Архитекторлор союзунун жана Кыргыз ССРинин Дастан курулушу менен биргеликте уюштурат. Конкурстардын тематикасы ар түрдүү: архитектуранын кичи формаларынан, турак жай жана коомдук пайдалануучу имараттардан, чоң шаар куруу комплекстери жана монументалдык искусствого чейин. Мисалы, архитектуранын алгачкы этаптарында, 1946-жылы Фрунзеде Кыргыз ССРинин Тышкы иштер министрлигинин имаратына конкурс өткөрүлгөн, 1947-жылы Кыргызстандын жеке курулушу үчүн бир кабаттуу, эки-квартирлүү турак жайлардын типтүү долбоорлорунун сериясына конкурс өткөрүлгөн, 1950—1951-жылдары Фрунзеде Чернышевский атындагы коомдук китепкана үчүн конкурс өткөрүлгөн.
Кыргызстандын борборун куруу маселелерин чечүү үчүн конкурстар өзгөчө мааниге ээ болду. Конкурстун материалдарын карап чыгуу боюнча мамлекеттик көркөм искусстволор музейинин, КПССтин Борбордук Комитетинин жана Кыргыз ССРинин Министрлер Советинин имараттарынын долбоорлору тандалып, курулган. Эң ири монументтер — «Жаш гвардиячылар», Кыргызстандын Россияга кошулгандыгынын 100 жылдыгына арналган, «Революция күрөшчүлөрүнө», академик К. И. Скрябинге жана башкалар конкурстардын жыйынтыгы боюнча ишке ашырылган.
1965-жылдан бери Кыргызстандын архитектурачылары эл аралык конкурстарда маанилүү катышуусун көрсөтүшүүдө. (В. Курбатов, Е. Чубенко, В. Шапошник ж.б.). Мындай конкурстардын биринчи катышуучуларынын бири архитектор В. Лызенко болуп, ал ушул эле жылы Венгриянын Улуттук театрынын имаратынын долбоорун сатып алуу боюнча сыйлыкка ээ болгон. Бир жылдан кийин Братиславада (ЧССР) 100 миң адамга ылайыктуу турак жай районунун долбоору үчүн автордук топко ыраазычылык сыйлыгы берилген. 1968-жылы СССР Архитекторлор союзунун башкармалыгы Фрунзе шаарындагы адистер тобуна ГДРдеги Веймар шаарындагы борбордук бөлүктүн реконструкциясынын долбоорун иштеп чыгуу тапшырмасын берген. Андан кийин Кыргызстандын архитектурачылары эл аралык конкурстарда дагы бир катар кызыктуу долбоорлорду ишке ашырышты — бул Совет-араб достугу монументи Асуванда, Сантьяго (Чили) борборундагы районду реконструкциялоо, Саид-Манавгат (Түркия) курорттук районунун пландоосу жана курулушу, Париждеги Искусств борборунун долбоору.