Үч муун бийчилердин кыргыз балет театры
Кыргызстандын улуттук балет кадрларынын үч биринчи чыгарылышы
Жаштардын балет искусствосуна болгон кызыгуусу өтө чоң болгондуктан, согуштун катаал жылдарында (1943-жылы) Фрунзеде улуттук кадрларды даярдоо үчүн хореографиялык училище ачылган. Училищени уюштуруу иштеринде Ленинград хореографиялык училищесинин мугалими Кирилл Анатольевич Афанасьевдин чоң ролу болгон.
Училищенин биринчи чыгарылышы 1948-жылы болду. Тантана менен 8-февралда биринчи чыгарылыштын дипломдору Кульбюбю Мадемилова, Сайнат Джокобаева, Сание Максютова, Чолпон Джаманова, Рахиле Айдаралиева, Садыру Абдрахманов, Адели Нагель, Шаршен Керимбаевге тапшырылды.
Фрунзедеги хореографиялык училищенин көптөгөн тарбиялануучулары Кыргызстандын опера жана балет театрында иштешет. Алардын арасында Кыргыз ССРинин эмгек сиңирген искусствосунун ишмери К. Мадемилова, Кыргыз ССРинин эмгек сиңирген артисттери Чолпон Джаманова, Сайнат Джокобаева, Борис Суслов, артисттер Асымкул Баетова, Лилия Бочковская, Алла Конеболоцкая, Шамиль Искандьяров, Алексей Карасев, Григорий Кирюшенков, Айдай Шукурбекова жана башкалар бар; Галина Мелентьева Молдавия ССРинин эмгек сиңирген артистинин наамын алып, Кишиневдеги опера жана балет театрында иштейт, Николай Ольховский Новосибирск хореографиялык училищесин жетектейт.
Улуу Ата Мекендик согуштан кийин, 1947-жылы, Ленинград хореографиялык училищесине бир топ жигиттер жана кыздар жөнөтүлгөн, алар азыр театрдын балет труппасында абройлуу орунду ээлешет. Алардын катарында Берик Алимбаев, Джумабек Аманкулов, Джамал Ибраимова, Токун Раймкулова, Уран Сарбагишев, Рейна Чокоева жана башкалар бар.
Жалпылап айтканда, кыргыз балет театрынын тарыхында үч муун бийчилер жана бийчилерди аныктоого болот. Биринчи муунга атайын даярдыгы жок, Н. С. Холфиндин жетекчилиги астында театрда балет искусствосун үйрөнгөндөр кирет. Алар театр менен бирге өсүп, опера спектаклдеринин бий номерлеринде жана Кыргыз театрынын биринчи балет көрсөтүүлөрүндө катышышты.
Алардын арасында Артай Молдобаева, Галина Худайбергенова, Юлия Кулдарова, Зоя Танина, Фатима Тулина, Анарбек Мамакеев, Мюсуракул Кошалиев, Джакуб Карагазиев, Шариф Гафаров өзгөчөлөнүп турат. Таланттуу бийчи Джукен Джабиеванын ысмын атайын белгилеп кетүү керек, ал Кыргыз театрынын биринчи опералык коюууларында негизги сольдук партияларды аткарган. Анын табигый сценалык таланттары таң калыштуу эле. Ал грациоздугу жана пластикасы менен айырмаланып, назик музыкалуу болчу. Д. Джабиеваны 1939-жылы Кыргыз театрынын биринчи балериналарынын бири катары Кыргыз ССРинин эмгек сиңирген артистинин наамы ыйгарылган.
Экинчи муун кыргыз балет театрынын артисттерин Ленинград хореографиялык училищесинин тарбиялануучулары катары эсептөө керек, алардын төрт тобу (1934, 1935, 1936 жана 1937-жылдардагы наборлор) Улуу Ата Мекендик согуштун башталышына чейин жана согуш учурунда жана андан кийин окууларын аякташкан. Бул төрт топ кыргыз жаштарынын квалификациялуу кадрларынын өзөгүн түздү, кыргыз профессионал балет театрынын калыптанышында жана өсүшүндө. Дал ушул артисттерге улуттук балет спектаклдерин түзүү боюнча чыгармачылык иштерге катышуу, ролдорду биринчи интерпретациялоо мүмкүнчүлүгү берилди. Алардын арасында белгилүү кыргыз балеринасы, Советтер Союзунун эл артисти Бибисара Бейшеналиева жана биринчи кыргыз балетмейстерлери, республикасынын эмгек сиңирген искусствосунун ишмерлери Нурдин Тугелов жана Кульбюбю Мадемилова бар.
Эми кыргыз балетинин артисттеринин үчүнчү мууну жөнүндө айтууга болот. Алар Улуу Ата Мекендик согуштан кийин билим алган Ленинград жана Фрунзе хореографиялык училищелеринин тарбиялануучулары.
Кыргыз балетинин солисттеринин көпчүлүгү алтынынчы жылдардын аягында ушул үчүнчү муундан турган. Алардын арасында республикасынын эл артисттери Уран Сарбагишев, Рейна Чокоева, республикасынын эмгек сиңирген артисттери Берик Алимбаев, Борис Суслов, артисттер Джумабек Аманкулов, Асымкуль Баетова, Джамал Ибраимова башкы орунду ээлешет.
Бир нече жыл өтөт, жана биз таланттуу кыргыз бийчилеринин жана бийчилеринин жаңы ысымдарын угабыз. Ленинградда жана Фрунзеде жаш муун өсүп жатат.
Кыргызстандан Ленинград хореографиялык училищесинин биринчи чыгарылыштары
