Уезддик башчы Василий Николаевич Зайцев
Василий Николаевич Зайцев
Адилеттикти айтканда, уезддик-шаардык башкарууда биринчи адамдардын арасында М.Е. Ионов, Б.Л. Громбчевский, В.Н. Зайцев сыяктуу кеңири билимдүү, ар тараптуу кызыкчылыктары бар орус офицерлери да болгон. Алар өз мүмкүнчүлүктөрүнө жараша шаарды жакшыртууга, айрыкча жаңы бөлүгүнө кам көрүштү. Ошондой эле, Памиро-Алаяда туруктуу абалды сактоо, кыргыз жана таджик калкын англис агенттеринин кыянаттарынан коргоо, кашгаро-циндик жана афгандык бийликтердин жана алардын жоокерлеринин тышкы коркунучтарын жоюу боюнча да маанилүү иштерди жүргүзүштү.
Мындай адам Василий Николаевич Зайцев (1851-1931 жж.), Перми шаарында төрөлгөн. XIX кылымдын 70-жылдарынан тарта бул аскер кызматкери менен Орто Азия жана Кыргызстан тыгыз байланышта болду: алгач 2-чи, андан кийин 4-чү линиялык түркестандык батальондо кызмат өтөдү, анын тарыхын 1882-жылы жазган. Ошол жылы ага «Ош шаарын башкаруу жана жакшыртуу» милдети жүктөлгөн.
Уезддик начальник катары, тоолуу аймактын табияты жана калкы менен жакшы тааныш болгон В.Н. Зайцев Памиро-Алаядагы көптөгөн экспедицияларга жана жортуулдарга активдүү жардам берди. 1893-жылы ал Памир отрядынын начальниги болуп турганда «Памир өлкөсү - Түркестандын борбору» аттуу тарыхый-географиялык очеркти жарыялады. Андан кийин кайрадан Ошко уезддик начальник болуп кайтып келди. Ал дагы он эки жыл бою башкаруу системасын, байланыштарды, жол-транспорт байланыштарын, ошондой эле шаар жана уезд калкы үчүн мектеп билим берүү жана медициналык кызмат көрсөтүүнү уюштуруу менен алектенди. 1906-жылы отставкага чыгып, илимий-коомдук ишмердик менен алектенди. В.Н. Зайцев 1917-жылдын октябрынан кийин кайрадан кызматка кайтып, 1924-жылы Кызыл армиянын катарынан чыгып, 73 жашында болду. Ал өзүнүн жакшы эскерүүсүн биздин региондун жергиликтүү калкы арасында да калтырды. Бул жерде анын көптөгөн достору бар эле, алар 1928-жылы аны конокко чакырып, жайлоого киіз үй тигип, каалаган учурда көчүрүп, суусундуктар менен тамак берүүгө убада беришти, болгону келип кетсе болду!..
Ош шаарындагы аскердик-элдик башкаруу
