Мындай жагымсыздыктардан кантип качса болот? Кыргызстанда 2025-жылдын 1-ноябрынан баштап кредит алууга өзүн-өзү тыюу салуу киргизилди — бул сиздин кредиттериңизге "блок" коюуга мүмкүндүк берген ыңгайлуу механизм. Бул сиздин макулдугуңуз жок, эч ким сиздин атыңызга кредит ала албайт дегенди билдирет.
2024-жылы 15 миң кыргызстандык алаяктардан жабыркап, 2 миллиард сомду жоготту. Бул маселе Жогорку Кеңештин жыйналыштарында талкууланды жана натыйжада кредиттерге өзүн-өзү тыюу салуу боюнча демилге сунушталды, ал президент Садыр Жапаров тарабынан колдоого алынды.
Өзүн-өзү тыюу салуу интернет-алаяктардан, маалымат уурдоодон жана каалабастан чыгымдардан коргонууга жардам берет. 5-декабрга карата 65 356 адам бул мүмкүнчүлүктөн пайдаланды, жана саны өсүүдө.
Өзүн-өзү тыюу салуу деген эмне жана ал сизге кантип жардам бере алат?
Өзүн-өзү тыюу салуу — бул цифралдык коргоо: сиз банктар жана башка финансылык мекемелер аркылуу кредит алуу мүмкүнчүлүгүн өз ыктыярыңыз менен блокируете. Эгерде алаяктар сиздин атыңызга кредит алууга аракет кылса, ал жараксыз деп таанылат.Банктар кредитти бекитүүдөн мурун кредит бюросунда (КИБ "Ишеним" же "СЭС") өзүн-өзү тыюу салуунун бар-жогун текшерүүгө милдеттүү. Бул онлайн-кредиттер үчүн өзгөчө маанилүү.
Эгерде кредит сиздин билимиңизсиз берилсе, сиз жоопкерчилик тартпайсыз, анткени кредиттик уюм бул кандай болгонун түшүндүрүүгө милдеттүү.
Нацбанктын сурамжылоосуна ылайык, өзүн-өзү тыюу салган колдонуучулардын 70% 25-35 жаштагы жаштар, хакерлерден корккон адамдар. Бирок, улуу муун мындай функция жөнүндө, өзүн-өзү тыюу салуу тууралуу көп учурда билбейт. Финансылык регулятордун адистери ата-энелерди жана карыяларды ушул инструмент жөнүндө маалымдоонун маанилүүлүгүн белгилешет.
Ошондуктан "Тундук" тиркемесинде өзүн-өзү тыюу салууга бир мүнөт гана убакыт коротуу керек, бул сизди жана жакындарыңызды алаяктардан коргой алат.
Өзүн-өзү тыюу салууну кантип орнотуу керек?
Өзүн-өзү тыюу салуу үчүн төмөнкү кадамдарды аткарыңыз: "Тундук" тиркемесине кириңиз → "Кредит алууга өзүн-өзү тыюу салуу" опциясын тандаңыз → "Заявка берүүнү" басыңыз → кредит бюросун тандаңыз → аракетти ырастап коюңуз. Коргоо дароо активдешет.Өзүн-өзү тыюу салууну алуу да оңой: "Тундук" тиркемесине кириңиз → "Кредит алууга өзүн-өзү тыюу салуу" тандаңыз → КИБ тандаңыз → "Өзүн-өзү тыюу салууну алуу" басыңыз. Алуунун жыйынтыгы 12 сааттын ичинде автоматтык түрдө болот.
Эгерде сиз чечимиңизди өзгөртсөңүз, арыз бергенден кийин 12 сааттын ичинде аны жокко чыгарсаңыз болот, жана коргоо активдүү бойдон калат.
Банктар сиздин өзүн-өзү тыюу салуу тууралуу маалыматты дароо алышат. Механизм кредит бюролору менен интеграцияланган: кредитке арыз бергенде банк актуалдуу маалыматтарды сурайт. Эгерде өзүн-өзү тыюу салуу активдүү болсо, арыз четке кагылат.
Алаяктар сиздин каражаттарыңызды же жакындарыңыздын акчаларын ээлеп алууга аракет кылган учурда, өзүн-өзү тыюу салууну орнотууну кечиктирбеңиз. Өзүн-өзү тыюу салууну бүгүн эле орнотуңуз!
