Илимий-практикалык конференция белгилүү тарыхчы жана коомдук ишмер Б.Д. Джамгырчиновдун туулган күнүнүн 100 жылдыгына арналган, 21-ноябрда Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясында (УИА) өттү. УИАнын президенти, академик А. Эркебаев саламдашуу сөзү менен чыгып, академик Б.Д. Джамгырчинов Кыргызстандагы жалпыга белгилүү, көрүнүктүү тарыхчы экенин, тарых илимин жогорку изилдөө деңгэлине көтөргөнүн белгиледи. Конференциянын уюштуучуларынын билдирүүсүнө караганда, көрүнүктүү тарыхчы, педагог жана саясатчы Б.Д. Джамгырчинов 1914-жылдын 15-октябрында туулган жана 1982-жылдын 31-октябрында дүйнөдөн кайткан. Ал революцияга чейинки жана совет мезгилиндеги Кыргызстандагы көптөгөн түйүн маселелер боюнча конкреттүү-тарыхый анализдер боюнча 150дөн ашык илимий эмгектин автору. Илимий кызыгууларынын кеңири болушуна карабастан, анын изилдөөлөрүнүн приоритеттүү багыты XIX кылымдагы Кыргызстандагы саясий тарых болду. Ал “Кыргыз ССР тарыхы” аттуу төрт басылманын авторлорунун жана редакторлорунун бири.
Б.Д. Джамгырчиновдун жетишкендиктеринин бири Кыргызстандагы тарых боюнча биринчи мектеп окуу китептерин, ошондой эле орто мектептер үчүн бир катар башка методикалык жана окуу материалдарын иштеп чыгуу болуп саналат. 1951-жылы окумуштуу илимий-педагогикалык иши үчүн жогорку мамлекеттик сыйлык – Ленин ордени менен сыйланган.
Юбилярдын илимий биографиясы Кыргыз ССР Илимдер академиясынын жана анын Тарых институтунун негизделүү тарыхы менен тыгыз байланышта. Бул илимий бөлүмдүн негиздөөчүлөрүнүн бири болгон Б.Д. Джамгырчинов, илимий жетишкендиктери үчүн 1965-жылы Кыргыз ССР Илимдер академиясынын вице-президенти болуп шайланган, ал эми 1967-жылы Кыргыз ССР Илимдер академиясынын чыныгы мүчөсү болуп калды.
Мындан тышкары, Б.Д. Джамгырчинов 16 жыл бою республика Жогорку Кеңешинин депутаты болуп шайланган. 1951-жылдан баштап 30 жыл бою Кыргызстан Республикасындагы тынчтыкты коргоо комитетинин төрагасы болуп иштеген, ошондой эле көп жылдар бою Кыргызстандагы тарых жана маданият эстеликтерин коргоо коомунун жетекчиси болгон.
“Академик Б.Д. Джамгырчинов – Кыргызстандагы бардык универсалдык энциклопедияларда, ошондой эле совет мезгилинде жана постсоветтик мезгилде кыргызча жана орусча басылып чыккан энциклопедияларда көрсөтүлгөн жалгыз окумуштуу. Ал кыргыз энциклопедияларында эл аралык таанууга ээ болгон Кыргызстандагы жалгыз тарыхчы, анын ичинде Кирилл жана Мефодийдин электрондук энциклопедиясында” - деп белгиленген к.и.н, доцент И.Н. Грандиндин докладында, ал коллегалары тарабынан окулган.
УИАнын академиги Плоских В.М.нын айтымында, Б.Д. Джамгырчинов шексиз кыргыз тарых илиминин классиги болуп саналат, анын “Кыргызстандын Россияга кошулушу” аттуу ири монографиясы кыргыз тарых илиминде классикалык эмгек болуп калды, ал эми анын аты Тарых жана тарыхый мурас институтуна ыйгарылышы илимди реформалоодо оң кадам болуп саналат.
Кыргыз Республикасынын тарыхындагы өзгөчө маселелер боюнча ири изилдөөлөрдүн доору Б.Д. Джамгырчиновдун илимий ишмердүүлүгү менен башталды, ал тарых илиминдеги жаңы этапты ачып, очерктерден жана жалпы шолу менен кеӊири изилдөөгө өттү, Кыргызстан тарыхындагы негизги окуяларды кылдат анализ, далилдеме жана объективдүү аргументацияга негизделген. Б.Д. Джамгырчиновдун илимий эмгектери кыргыз тарых илиминдеги изилдөөлөрдүн классикасын түзөт, Кыргызстандагы тарых илиминин андан аркы өнүгүшүнө түрткү берди, конференциянын уюштуучулары кошумчалашты. Акырында, илимий-практикалык конференциянын катышуучулары Б.Д. Джамгырчиновдун атын Тарых жана маданий мурас институтуна ыйгаруу боюнча кайрылууну кабыл алышты, ал жерде ал өзүнүн илимий өмүрүнүн 40 жылын, 1943-жылдын 1-июлундагы ушул институттун негизделген күнүнөн баштап, 1982-жылдын 31-октябрына чейин өткөргөн, ошондой эле белгилүү окумуштуу-тарыхчынын эмгектерин жыйнагын чыгаруу боюнча кайрылуу кабыл алышты.
