Бүгүн, 13-декабрда «Жаңы муун коалициясы» жана «Прогресс» фонду тарабынан уюштурулган «Граждандык билим берүү мектебинин» үчүнчү жыйыны өттү.
Бүгүнкү жыйынын темасы «КРдагы укуктун үстөмдүгү жана мыйзамдар» болуп, анда «Адилет» укуктук клиникасынын директору Чолпон Жакупова сөз сүйлөдү. Иш-чаранын катышуучулары укуктук бийлик системасы, шайлоолор жана КРнын Конституциясы боюнча өз ара суроолор, жооптор жана пикирлер менен алмашышты.
КРнын Конституциясынын 1-беренесине ылайык – Кыргыз Республикасы секулярдык, унитардык жана укуктук мамлекет болуп саналат. Бул укукту ишке ашырууга жооптуу адамдардын айткандары менен бир нече клише бар, бирок натыйжада бардыгы тескери болуп жатат – сөздөр бош болуп калат.
Жыйында митингдерди эркин өткөрүү жана элдин укуктарын чектөө боюнча сүйлөгөн Чолпон Жакупова, мамлекетте мыйзам кабыл алуу системасы иштебей жатканын айтты, башкача айтканда, аткаруу бийлиги. Анын пикири боюнча, мыйзамдардын кабыл алынбашы Конституциянын бузулушу принцибине байланыштуу: «Декреттерди кабыл алуу мыйзамдардын өзүн кабыл алууга шек келтирет. Декреттердин механизациясы бул жөн гана шылдыңдоо».
Катышуучулар мыйзамдардын сакталбашы жана мыйзам боюнча укуктардын бузулушу боюнча көптөгөн мисалдарды келтиришти. Чолпон Жакупова, мыйзам Конституцияны эске албаганда укуктук мүнөзүн жоготот деп билдирди.
«Мен биринчи жолу судьялар адамдардын пикирлерин эске албаганын жана чечимдер «болжолдорго» негизделгенин көрүп жатам. Укуктун үстөмдүгү иштебейт».
Ал 7-апрелдеги укуктардын бузулушу жана бир бийлик тармагынын экинчи тармакка диктатурасы боюнча Сатыбалдиев, Жороев жана Турсункуловдун иштерин мисал келтирди. Ошондой эле, жеке адвокатуралар бул иш боюнча эч кандай комментарий бербегенин белгиледи.
«Бүгүнкү күндө кимдир бирөөгө карата болгон зомбулук себептүү биз мамлекеттин, Конституциянын жана башка нерселердин душмандары болуп калуудабыз». Ошондой эле, анын айтымында, мамлекет элди азгырууга дуушар кылууда. Алардын арасында социалдык жактан уязвимдүү адамдар, аларга 5 мүнөт «айкырыш» мүмкүнчүлүгү берилет жана баш калкалоо мүмкүнчүлүгү берилет.
Анын анализине ылайык, шайлоолордо мыйзамдардын бузулушу кайрадан күтүлүүдө, анткени калктын үчтөн бири биометрикалык маалыматтардын жоктугу себептүү шайлоого катыша албайт. «Учурда атаандаштык талаасы толук тазаланып жатат», - деп билдирди ал.
Биометрикалык маалыматтар боюнча мыйзамга болгон мамилеси тууралуу суроого, ал биометриканы колдой турганын айтты.
«Биометрика керек, бирок бул мыйзамдын Конституцияга киргизилиши боюнча көйгөй бар. Анткени, бул жерде шайлоолор боюнча мыйзам жөнгө салынат – менин шайлоо укугум «жоготулат». Анын пикири боюнча, биометрика – элдин жашоосун жеңилдетүү, бирдиктүү каттоону киргизүү үчүн инструмент, башкача айтканда, адам, анын жашаган жери кандай болсо да, керектүү «минималдык пакет» жардам ала алат. Көптөгөн артыкчылыктар бар, бирок эч ким анын изи «жүрүп кетпейт» деп ишенбейт. «Мен өзүмдүн биометрикалык маалыматтарымды берүүгө барам, эгер мен эртең менин үстүмдөн кылмыш иши ачылбайт деп ишенсем» - деп кошумчалады ал. Жаркынай Жапарова Источник: bpost.kg
