15 кызыктуу фактылар чөлдөр тууралуу

Чөлдөр жөнүндө

1. Чөлдөр Жер бетинин болжол менен бештен бирин ээлейт, анын жарымы Антарктикадагы кургак чөлдөргө туура келет.

2. Кумдуу чөлдө күндүз абдан ысык, түнкүсүн болсо суук, кээде даже тоңуп калат.

3. Чөлдөгү ысык кумда күндүз тооктун жумурткасын бышырууга болот.

4. Чөлдөрдө чаңдуу бороондор пайда болот. Бул табигый кырсыктардан Австралия көп жабыркайт.

5. Чөлдөр үзгүлтүксүз кыймылдайт, дюналар орто эсеп менен жылына 7-10 метрге жылжыйт.

6. Кээ бир дюналар кумдуу чөлдөрдө 200-300 метр бийиктикке жетет.

7. Дүйнөдөгү эң чоң чөл — Африкада жайгашкан Сахара, анын аянты 9 миллион квадрат километрден ашат, бул АКШнын аянтынан бир аз гана кичине. Айтмакчы, илимпоздордун айтымында, азыркы Сахара жайгашкан аймак мурда абдан жемиштүү болгон.

8. Бразилияда уникалдуу Ленсойс-Мараньенсис чөлү бар, ал таза көк суу менен толгон лагуналар менен кесилген. Бул көрүнүш чындыгында таң калыштуу — кумдуу дюналар менен таза суунун айкалышы.

9. Эң кичинекей чөл — Каркросс, ал Канаданын аймагында жайгашкан. Анын аянты болгону 2,6 квадрат километр.

10. АКШнын Нью-Мексико штатында дүйнөдөгү эң чоң гипс чөлү — Ак кумдар жайгашкан. Анын аянты 700 квадрат километрден ашат.

11. Дүйнөдөгү эң чоң туздуу чөл Солончак Уюни деп аталат. Ал бийик тоолуу Боливияда жайгашкан жана болжол менен 10 миллиард тонна туз камтыйт.

12. Эң кургак чөл — Атакама, ал Чилиде жайгашкан. Бул жерде жылына орто эсеп менен 1 миллиметр жаан-чачын түшөт. Бул жерде абдан кургак, ал тургай 6,5 километр бийиктиктеги тоо чокусунда да мөңгү жок.

13. Кытайда жайгашкан Такла-Макан чөлүндө кээде кар жаайт. Бир жолу он бир күн бою үзгүлтүксүз жааган.

14. Австралиянын Симпсон чөлү кумдун кызыл түсү менен айырмаланат, ошондуктан австралиялыктар аны жөн гана «Кызыл чөл» деп аташат.

15. Сахара чөлүндө бир жолу абанын температурасы +58 градуска чейин жеткен.