Социалдык тармактардагы публикациялар тергөө сырлары болбошу керек
Платформанын пикири боюнча, социалдык тармактардагы публикациялар тергөө сырлары катары каралбайт. "Мамлекеттик улуттук коопсуздук комитети Айбек Тенизбайдын улуттар аралык чыңалууну жараткан провокациялык материалдарды үзгүлтүксүз жайгаштырганын билдирет, бирок кайсы конкреттүү этнос жөнүндө сөз болуп жатканын тактабайт жана бул посттордун мазмунун ачыкка чыгарбайт. Ошол эле учурда, мындай публикациялар интернет колдонуучулары үчүн жеткиликтүү, жана аларды тергөө сырларынын шылтоосу менен жашыруу ачык сот адилеттигинин принциптерине каршы келет. Тармактык эмес болушу пикир билдирүү үчүн куугунтуктоо сезимин жаратат, бул Кыргызстандын Конституциясына жана эл аралык милдеттенмелерине ылайык келбейт", - деп белгиленет кайрылууда.Платформа ошондой эле президент Садыр Жапаров 2025-жылдын 8-декабрында УТРКнын жамаатына сүйлөгөн сөзүндө Кыргызстанда сөз эркиндигинин маанилүүлүгүн жана жарандардын бийликти сынга алууга укугу бар экенин баса белгилегенин эскертет.
"Бул принциптер коомдук билдирүүлөр менен байланышкан иштерди баалоодо эске алынышы керек", - деп баса белгиленет билдирүүдө.
Кармалуу катаал чара катары
Платформанын активисттери Айбек Тенизбай Кыргызстандын жарандык коомунда белгилүү инсан экенин белгилешет."Ал укук коргоо органдарынан жашынуу же тергөө иштерине тоскоолдук кылуу үчүн мотивдери жок. Бул жагдайда кармалышы кысым катары кабыл алынат, зарылчылык катары эмес. Үй камагы сыяктуу альтернативдүү чаралар анын тергөө иштерине катышуусун камсыздай алат жана ошол эле учурда анын укуктарын бузбайт, бул кылмыш процессинин негизги принциптеринин бири - пропорционалдуулукка каршы келет", - деп билдиришет Платформанын өкүлдөрү.
Публикацияларды көз карандысыз экспертиза жүргүзүү зарылдыгы
Платформанын мүчөлөрү улуттар аралык жек көрүү боюнча айыптоолор жогорку деңгээлдеги далилдемелерди жана процессуалдык нормаларды катуу сактоону талап кылат деп белгилешет."Объективдүү жана көз карандысыз экспертиза мындай иштердин эң маанилүү аспекттеринин бири. Текшерүү методдоруна ылайык жүргүзүлгөн деталдуу эксперттик анализ гана билдирүүлөр жек көрүү белгилерин камтыйт же пикир билдирүү чөйрөсүнө тиешелүү экенин аныктай алат. Мындай экспертиза жок болсо, айыптоо алсыз болуп калат, ал эми тергөө жыйынтыктары - субъективдүү. Көз карандысыз экспертиза мыйзамдуулукту камсыздоо жана кылмыш мыйзамын кеңейтүүчү түшүндүрүүдөн сактануу үчүн зарыл", - деп айтылат кайрылууда.
Коргоо үчүн теңсиз мүмкүнчүлүктөр
"Мындай иштерде адвокаттардын маалыматты жашырууга байланыштуу теңсиз шарттарда калышканын байкайбыз. Бул коргоону толук укуктук талкууларды жүргүзүү мүмкүнчүлүгүн чектейт жана тараптардын атаандаштык принциптерин ишке ашырууга тоскоолдук кылат. Жамаат ошондой эле айыптоонун мазмуну боюнча маалыматка жеткиликтүү эмес, анткени материалдар жашырылган жана негизги маалыматтарга жетүү чектелген. Бул сот чечими чыгарылгандан мурун күнөөлүүлүк жөнүндө божомолдорду жаратууга негиз берет, бул адилеттүү сот адилеттигинин принциптерине каршы келет", - деп баса белгилешет Платформанын мүчөлөрү.Медиа аракеттер платформасы Кыргызстанды чакырат:
- Конституциянын кепилдиги катары президент Садыр Жапаровдун ишти жеке көзөмөлгө алууга, ачык, объективдүү жана шексиз тергөө жүргүзүүгө, атаандаштык жана теңдик принциптерин сактоого, таасир чаралары иштин фактикалык жагдайларына ылайык келүүсүн камсыздоого жана мамлекеттик институттарга болгон ишенимди бузбоого;
- ГКНБнын тергөө органдарынын коомчулукка айыптоонун негизделген материалдары, анын ичинде болжолдуу публикациялардын фрагменттери жана экспертизанын жыйынтыктары жөнүндө маалымат берүүсүн, иштин мыйзамдуулугун шектенбөө үчүн;
- Сот органдары көз карандысыз жана ачык экспертизанын жыйынтыктарын эске алууну, билдирүүлөрдү жана контекстти баалоонун эл аралык стандарттарына ылайык;
- Айбек Тенизбайга каршы кылмыш ишин жүргүзгөн тергөөчүнүн сотко чараны өзгөртүү жөнүндө өтүнүч менен кайрылуусун, пропорционалдуулук принциптерин эске алуу менен, кармалышын үй камагына же башка чарага алмаштыруусун;
- Бишкек шаардык соту иштин жагдайларын эске алып, Айбек Тенизбайдын кармалышын үй камагына же башка жумшак чарага алмаштыруусун. Айбек Тенизбай коомдук инсан, жашынуу же тергөө иштерине таасир этүү мүмкүнчүлүгү жок, ошондуктан анын изоляциясы объективдүү зарылчылык эмес жана коюлган айыпка карата пропорционалдуу эмес;
- Кыргызстандын акыйкатчысы ишти адам укуктарын бузуу менен байланышкан потенциалдуу иш катары көзөмөлгө алууга.
