«Өлүм жазасы күтүлгөн натыйжаларга алып келбейт жана олуттуу юридикалык жана практикалык тобокелдиктерди жаратышы мүмкүн»
Медиа аракеттер платформасы (ПДМК) мамлекеттик кызматкерлерди «Кыргыз Республикасынын Өлүм жазасын кайтаруу жөнүндө мыйзам долбоорун жокко чыгарууга» чакырат. ПДМК бул мыйзам долбоорунун кабыл алынышы өлкөнүн укук системасына өлүм жазасын кайтаруу мүмкүнчүлүгүн ачарын белгилейт.
«Биз коомчулук аялдар менен балдарды оор кылмыштардан коргоону талап кылып жатканын түшүнөбүз. Бирок өлүм жазасын кайтаруу бул маселени чечпейт жана олуттуу юридикалык кесепеттерге алып келет», — деп билдиришти ПДМКнын өкүлдөрү.
1. Конституцияга жана эл аралык нормаларга каршы. Өлүм жазасын кайтаруу Кыргызстандын Конституциясынын 25-беренесин бузат. Мындан тышкары, 2010-жылдын 6-декабрында ратификацияланган Экинчи факультативдик протоколдун денонсациясы юридикалык жактан мүмкүн эмес. Протокол денонсация мүмкүнчүлүгүн карабайт жана БУУнун түшүндүрмөсүнө ылайык, бул өлүм жазасынан кайтпастыкты билдирет. Протоколго эч кандай шартсыз кошулган катышуучу өлүм жазасын эч кандай шартта кайра колдонууга мүмкүнчүлүгү жок. Бул позиция БУУнун Адам укуктары боюнча Жогорку комиссарынын билдирүүлөрү жана укук тармагындагы эксперттердин пикирлери менен бекитилген.
2. Токтотуучу таасирдин жоктугу. Көптөгөн изилдөөлөр өлүм жазасы кылмыштуулукту өмүр бою эркинен ажыратуудан эффективдүү түрдө төмөндөтпөйт экенин тастыктабайт. АКШнын Улуттук илимдер академиясы учурдагы изилдөөлөр өлүм жазасынын токтотуучу таасирин колдой турган ишенимдүү далилдерди бербестигин аныктады, бул башка илимий шололор менен да тастыкталган.
3. Эл аралык имидждин начарлашы жана тышкы тобокелдиктер. Өлүм жазасын кайра колдонуу адам укуктары жана укуктук мамлекет боюнча артка кадам катары кабыл алынат. Бул Кыргызстандын имиджине терс таасир этет жана чыныгы кесепеттерге, анын ичинде репутациялык жана финансылык жоготууларга, инвестициялардын төмөндөшүнө жана эл аралык өнөктөштөр менен кызматташуу шарттарынын начарлашына алып келет», — деп белгиленет кайрылууда.
Бул контекстте ПДМК чакырат: [/b>
1. Кыргыз Республикасынын Президентине:
- жогоруда аталган мыйзам долбоорун жокко чыгарып, өлүм жазасына каршы конституциялык тыюу салуунун өзгөрбөсүн коомдук түрдө тастыктоого, ошондой эле анын кайтарылышына байланыштуу бардык демилгелерден баш тартууга, анткени бул Конституциянын 25-беренеси жана Эл аралык пактка ылайык юридикалык жактан мүмкүн эмес;
- аялдар менен балдардын коопсуздугу боюнча коомдук тынчсызданууну чыныгы коргоону камсыз кылуучу эффективдүү чаралар пакетине жөнөтүүгө.
2. Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту түшүндүрсүн:
- Конституциянын нормалары жана Экинчи факультативдик протоколдун юридикалык табияты «чыгуу» же «өлүм жазасын кайтаруу» мүмкүнчүлүгүн жокко чыгарат;
- өлүм жазасын кайтаруу боюнча кандайдыр бир мыйзам же референдум Конституцияга жана Кыргыз Республикасынын эл аралык милдеттенмелерине каршы келет жана күчүнө кире албайт;
- эл аралык милдеттенмелердин күчүн ички мыйзамды жокко чыгаруу менен «алмаштырууга» болгон аракеттер Кыргызстандын эл аралык-укуктук статусун өзгөртпөйт жана Конституциянын үстөмдүк принциптерин жана келишимдерди адилеттүү аткаруу принциптерин бузат.
3. Генералдык прокуратура жана Кыргыз Республикасынын Ички иштер министрлиги аялдар менен балдарга каршы кылмыштар үчүн жазаларды күчөтүүгө көңүл бурууну:
- балдар менен аялдарды зордуктоо жана өлтүрүү менен байланышкан кылмыштар үчүн шарттуу түрдө эрте бошотуу мүмкүнчүлүгү жок өмүр бою эркинен ажыратууну киргизүүгө;
- ДНК экспертизаларын жана атайын тергөө иштерин жүргүзүүнүн процессин тездетүүгө;
- жабырлануучулар үчүн коргоо чараларын жакшыртууга;
- сексуалдык кылмышкерлердин реестрин түзүүгө;
- электрондук көзөмөлдү кеңейтүүгө;
- максаттуу программалар аркылуу алдын алуу чараларын күчөтүүгө.
[b]Сүрөт www
