ЮНЕСКОнун маалыматы боюнча, 2023-жылдын августунан 2025-жылдын майына чейин медиа кызматкерлеринин 163 өлүмү катталган, алардын 109у куралдуу конфликттерде набыт болгон. Эң көп курмандыктар Газа (46), Судан (13) жана Украинада (8) катталган.
Журналисттердин өлүмү тынч өлкөлөрдө да болуп жатканын белгилөө маанилүү. Айрыкча, Мексикада, ЮНЕСКОнун маалыматы боюнча, кырдаал кээ бир конфликттик аймактардан да кооптуу болуп жатат: аталган мезгилде 15 журналист өлтүрүлгөн. Катталган өлүм учурларынын көбү араб өлкөлөрүндө (82) болду, андан кийин Латин Америкасы жана Кариб деңизинде (34), Азия жана Тынч океан аймагында (30), ошондой эле Европа жана Түндүк Америкада (12) орун алган.
Көптөгөн мамлекеттерде жазасыздыкка жол берилиши укук коргоо системасындагы кемчиликтер, сот органдарынын коррупциясы жана саясий эрктин жоктугу менен түшүндүрүлөт. Ошондой эле коррупцияланган бизнесмендер, саясатчылар жана уюшкан кылмыштуулук ортосундагы байланыштар белгиленет.
"Чек арасыз репортерлор" уюму 2023-2025-жылдар аралыгында кеминде 1 163 журналист кармалганын, алардын 568и 48 өлкөдө азырынча камакта экенин билдирет. Бардык камакка алуу учурларынын жарымынан көбү беш өлкөдө: Беларуссия, Кытай, Израиль, Мьянма жана Россия Федерациясында болгон.
Акыркы жылдары мыйзамдарды, анын ичинде жалаа мыйзамдарын жана терроризмге каршы мыйзамдарды бузуу учурлары көбөйүүдө, бул мыйзамдардын колдонулушу көп учурда эл аралык нормаларга каршы келет.
Антониу Гутерриш "эркин жана көз карандысыз журналистика коомдук жакшылыктын эң маанилүү түрү" экенин баса белгилеп, журналисттер коркпостон жана калыссыз иштөө мүмкүнчүлүгүнө ээ болушу керектигин айтты. Бирок, анын айтымында, медиа кызматкерлерине болгон чабуулдар дүйнө жүзү боюнча уланууда.
Журналисттердин туш болгон көйгөйлөрүн чечүү үчүн натыйжалуу жана тез чараларды кабыл алуу зарыл. Башкы катчы мамлекеттерден журналисттерди өлтүрүүгө жазасыздыкты жоюу, "жакшы деңгээлден ашып кеткен" жазасыздыкка чек коюу үчүн кылдат, калыс жана көз карандысыз тергөө жүргүзүүнү талап кылууда.
"Журналисттерди үнсүз калтырганда, биз баарыбыз үнүбүздү жоготобуз", – деди Антониу Гутерриш. "Келгиле, биргеликте басма сөздүн эркиндигин коргойлу, чындыкты бийликке айткан адамдар коркпостон иштей алышы үчүн жоопкерчиликке тартууну талап кылайык".Башкы бетте иллюстрациялык сүрөт көрсөтүлгөн: БУУнун жаңылыктар кызматы.
