Кыргызстанда парламенттик шайлоолор аяктады. Республикабыздын көз карандысыздыгынын тарыхында эң кымбат кампания Жогорку Кенешке алты партияны алып келди. Алардын программаларында шайлоочулардын добушун сатып алууга багытталган пункттар орун алган: парламентчилер үчүн жеңилдиктерди жоюу жана эл өкүлдөрүнүн санын кыскартуу. Бирок, каалаган добуштарын алып, талапкерлер шайлоо алдындагы бюджетти үнөмдөө боюнча убадаларын тез эле унутушту. Президенттин иш башкармалыгы жаңы эл өкүлдөрү үчүн сатып алууларды жүргүзүү зарылдыгын билдирди. Алгачкы муктаждык болуп…жыйындар залына жаңы креслолор табылды. Тактап айтканда, баасы – 2,6 миллион сом.
Мамлекеттик сатып алуулар порталына жарыяланган маалыматка ылайык, жалпы суммасы 2 миллион 682 миң сомго 120 кресло сатып алуу пландалууда. Соңку жолу отургучтар 2010-жылдагы революциядан кийин жаңыланган, жана мыйзам чыгаруу ишмерлеринин отургучтары ушунчалык эскирип кеткендиктен, дагы беш жылга чыдабайт. Креслолордун техникалык шарттары бир аз таң калыштуу. Алардын бардыгы табигый жогорку сапаттагы териден жасалган болушу керек, оор металлдар жана формальдегиддерди камтыбайт. Мындан тышкары, отургучтар термелүү функциясына ээ болушу жана отурган адамдын салмагын 120 килограммга чейин көтөрө алышы керек. Ар бир депутаттык отургучтун баасы болжол менен 22 350 сомду (тактап айтканда, 323 доллар АКШ, ред.) түзөт. Креслолорго берилген кепилдик болгону алты ай, демек, жазында эл өкүлдөрү жаңы отургучтар менен мыйзамдарды кабыл алып, талкуулашат.
Жаңы парламенттин биринчи кадамдары тууралуу маалымат социалдык тармактарда колдонуучулардын нааразычылыгын жаратты. Анткени бюджетте креслолорду сатып алууга караганда, жетишсиздиктер жетиштүү. Мисалы, айрым бюджет кызматкерлеринин айлык акысы айына 5-6 миң сомду түзөт. Ал эми бир онкологиялык оорулуу үчүн мамлекет тарабынан 31 сом бөлүнөт, ал эми ооруну жеңүү үчүн талап кылынган дары-дармектер чоңдорго жана балдарга он миңдеген сомдорду талап кылат... Айрым жарандык активисттер жаңы шайланган депутаттарга каршы нааразычылык акцияларын жана флешмобдорду өткөрүү сунуштарын айтып жатышат, мисалы, ЖКнын алдына эски советтик стульяларды алып чыгып, эл өкүлдөрүнө бекер берүүгө, мыйзамдарды кабыл алуу жана талкуулоо үчүн отургучтар болсун деп сунушташууда.
Ошондой эле дагы бир кызыктуу фактты белгилеп кетүү керек: басма сөз жана коомчулук алтынчы парламенттик шайлоолорго жана добуштарды эсептөөгө көңүл буруп жатканда, бешинчи чакырылыштын эл өкүлдөрү өз кызматынан акыркы жолу бардыгын алууга аракет кылышты. 4-сентябрда агитация башталган учурда кворумду чогултуу мүмкүн болбой калды - 120 депутаттын 92си кайра шайланган жана агитация кампаниясында иштеп жатышты. Ошондуктан шайлоолор аяктаганга чейин бардык пленардык жыйындарды токтотуу чечими кабыл алынды. Бирок фактикалык катышпагандыгы үчүн саясатчыларга эч кандай санкциялар колдонулган жок. Убакытында дем алыш бербегендиктери үчүн алар айлык алышты. Республика финансылык министрлигинин отчетуна ылайык, ушул жылдын сентябрь айында Кыргыз Республикасынын Жогорку Кенешинин чыгымдары 77,5 миллион сомго каржыланган. Ошентип, айлык акы үчүн 44,5 миллион сом бөлүнгөн, Соцфондго которууларды эске албаганда, башка товарлар жана кызматтарды сатып алууга 11 миллион сомдон ашык, транспорт кызматтарына 5 миллион сомдон ашык, кызматтык сапарларга 4,4 миллион сом бөлүнгөн. Калган каражаттар коммуналдык кызматтар, байланыш кызматтары, оңдоп-түзөө жана башка чыгымдарды жабууга жумшалган. Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 71-беренесине ылайык, мурдагы чакырылыштын парламентинин ыйгарым укуктары кийинки чакырылыштын биринчи жыйынынан баштап токтотулат. Бирок депутаттын түздөн-түз жумуш ордунда узак убакытка жоктугу учурунда айлык акы төлөө канчалык мыйзамдуу? Бул суроо боюнча ИА ЖКнын басма сөз кызматына кайрылды.
- Жогорку Кенештин иши - бул жыйындар гана эмес, шайлоочулар менен жолугушуулар. Ал эми кворум бар болсо, депутаттар комитеттерде жана фракцияларда иштей алышат, - деп белгилешти ведомстводо. - Заң боюнча алар жыйындарда катышпаса да, айлык алышат. Акыркы жолу ар бир эл өкүлү колуна канча акча алат деген суроого басма сөз кызматында мындай маалымат жоктугун айтып, расмий суроо жөнөтүүнү сунушташты.
