Энергетика министри Таалайбек Ибраев Алмазбек Атамбаевдин президенттик убагында ишке ашырылган энергетикалык долбоорлор боюнча жакында айткан билдирүүлөрүнө жооп берди.
Ибраев: "Мен анын сөздөрү менен тааныштым. Атамбаевдин көптөгөн билдирүүлөрү негизсиз жана манипуляция болуп саналат. Мен далилдерди көрсөтүүгө даярмын" - деди.
Аргумент катары министр 2010-2017-жылдар аралыгында Кыргызстан Казакстан жана Тажикстандан электр энергиясын мезгил-мезгили менен сатып алганын белгиледи. Ал импорттолгон электр энергиясынын орточо баасы 1 кВт·ч үчүн 5 сом болгонун, учурда болсо 1 кВт·ч үчүн 3 сом экенин айтты.
Ибраев 2017-2018-жылдары жамгырдын көптүгүнөн Токтогул суу сактагычындагы суу деңгээли 19,6 миллиард кубометрге жеткенин эске салды.
“Запастар эки кышты импортсуз өткөрүүгө жетиштүү болду. Бул климаттык шарттардын натыйжасында мүмкүн болду. 2019-жылдан баштап биз кайрадан электр энергиясын импорттоого кириштик. Эгер 2017-жылы керектөө 14 миллиард 163 миллион кВт·ч болсо, азыр 20 миллиард кВт·ч жетти”, - деп кошумчалады ал.
Акыркы жылдары өлкөдө жүздөгөн жаңы билим берүү мекемелери, заводдор жана турак жайлар ачылды. 2023-жылдын башынан бери электр тармактарына 32 090 жаңы объект кошулуп, жалпы 2911 МВт кубаттуулукка жетти. Учурда өлкөнүн генерациялык мүмкүнчүлүктөрү 3400 МВт түзөт. Бул калктын өсүшү, экономиканын жанданышы жана өндүрүштүн көбөйүшү менен байланыштуу, бул өз кезегинде электр энергиясын керектөөнүн өсүшүнө алып келет, - деп түшүндүрдү Ибраев.
Токтогул ГЭСинин реконструкциясы боюнча
Министр Атамбаевдин Токтогул ГЭСинин реконструкциясы боюнча айткан сөздөрүнө да комментарий берди. Анын пикири боюнча, бул билдирүүлөр чындыкка дал келбейт, анткени төрт гидроагрегаттын реконструкциясы жакында гана аяктаган:
1-гидроагрегат - 2022-жылы,
2-гидроагрегат - 2023-жылы,
3-гидроагрегат - 2024-жылы,
4-гидроагрегат - 2025-жылы пайдаланууга берилди.
“Ошол учурда кубаттуулук 240 МВт га көбөйдү. Атамбаев бул иштерди өз убагында аяктаган жок. Бул мурда башталган долбоорлор эле, жана ошол учурда эч кандай иш аткарылган жок”, - деди Ибраев.
“Датка–Кемин” ЛЭПинин курулушу
““Датка–Кемин” ЛЭПинин курулушу чындап эле Атамбаевдин убагында аяктаган, бул чындык. Бирок быйыл биз “CASA-1000” долбоорун ишке киргиздик. “CASA-1000” долбоорунда бир километрдин баасы 420 миң долларды түздү”, - деп белгиледи министр, “Датка–Кемин” линиясы үчүн бул сумма 644 миң долларды түзгөнүн кошумчалады.
Аралыгы 224 миң долларды түзөт, бул 405 км үчүн жалпы 90 миллион 720 миң долларды берет. “Атамбаевдин убагында бул акча уурдалган”, - деди Ибраев.
2010-2020-жылдар аралыгында энергетикалык сектордогу реформалар боюнча суроолорго жооп берип жатып, ал негизинен Бишкек ТЭЦинин реконструкциясы жүргүзүлгөнүн белгиледи.
“Бул иштер да сапатсыз жана кымбат аткарылган. Натыйжада кылмыш иши козголуп, тергөө 386 миллион доллар кредиттин 111 миллиону уурдалганын аныктады. Бул үчүн тиешелүү жетекчилер, анын ичинде Атамбаев жооп берди”, - деп кошумчалады министр.
2012-жылы “РусГидро” менен Жогорку-Нарын каскадындагы ГЭСтин курулушу боюнча келишимге кол коюлган, бирок Ибраевдин айтымында, эч кандай ГЭС курулган эмес. “Кыргызстан 37 миллион доллар алган деп айтылат, бирок чындыгында бул сумма пайыздар менен 51 миллион долларга жетти, азыр биз Россия менен соттошуп жатабыз. Арбитраждык сот бизди төлөөгө милдеттендирди. Мына, Атамбаевдин энергетикадагы “жалган реформаларынын” натыйжалары. Эгер ал Россия менен келишимди бир тараптуу бузбаса, биз сотту утпайт элек. Азыр 51 миллион доллар төлөөгө мажбурбуз”, - деп белгиледи ал.
Учурдагы дефициттин себептери
Ибраев азыркы дефициттин себеби энергетикалык системанын кулашы эмес, керектөөнүн өсүшү экенин эсептейт. “Эгер мурда керектөө 14 миллиард кВт·ч болсо, азыр 20 миллиард кВт·ч жетти. Бул өндүрүштүк ишканалардын санынын көбөйүшү жана жаңы объектилердин кошулушу менен байланыштуу”, - деп түшүндүрдү ал. Мындан тышкары, суу көлөмүнүн азайышы да экологиялык фактор болуп саналат.
“Муну менен бирге, мамлекет маселени чечүү боюнча активдүү иш алып барууда. Учурда Камбарата-1 ГЭСи (1860 МВт) курулууда”, - деп кошумчалады министр.
“Бала-Саруу” ГЭСи (25 МВт) пайдаланууга берилди, “Куланак” (100 МВт) жана “Орто-Токой” (21 МВт) ГЭСтери курулууда. Кара-Кечеде 1200 МВт кубаттуулуктагы ТЭЦтин курулушу башталды. “Казарман” ГЭСи (912 МВт) боюнча келишимге кол коюлду, ал эми “Көкөмёрен” ГЭСи (1305 МВт) үчүн инвесторлор тартылды. Мындан тышкары, 100дөн ашык чакан жана орто ГЭСтер, ошондой эле жел жана күн станциялары активдүү курулууда.
“Атамбаевдин убагында бир дагы жаңы ГЭС курулган жок. Тескерисинче, тармак карыздарга батты, долбоорлор эки эсе кымбат жана коррупциялык схемалар менен ишке ашырылды. Бул расмий түрдө далилденген факт. Атамбаевдин “импортту токтотуп, ГЭСтерди реконструкцияладык” деген билдирүүлөрү - бул абсолюттук жалган. Эгер ал менин сөздөрүмдү талашкысы келсе, мен бул фактыларды далилдөөгө даярмын”, - деп жыйынтыктады энергетика министри.
