Кыргызстандын басма сөзү жана радиосу согуштан кийинки он жылдыкта (1946-1956 жж.)

VK X OK WhatsApp Telegram
Кыргызстандагы басма сөз жана радио, согуштан кийинки он жылдыкта (1946-1956 жж.)


Улуу Ата Мекендик согуштун жеңиштүү аякташы менен өлкө алдында элдик чарбаны калыбына келтирүү боюнча чоң милдет турду, ал согуш жылдарында душмандар менен болгон катаал кармаштарда бузулган. Экономика тынчтык шарттарына ылайыкташтырылды. Өнөр жай эл чарбасынын муктаждыктары үчүн продукция чыгарууга өттү. Колхоздор жана совхоздор техникаларын калыбына келтирип, жер аянттарын кеңейтти.

Согуш жылдарында Кыргызстандагы өнөр жай потенциалынын кыйла жогорулашы, өлкөнүн батыш аймактарынан бир нече өнөр жай ишканаларынын эвакуацияланышы менен байланыштуу. Алар негизинен коргонуу максатындагы продукцияларды чыгарган. Алардын айыл чарбасынын муктаждыктарын жана адамдардын жашоо шарттарын камсыз кылуу үчүн кайра куруу боюнча чоң иштер аткарылышы керек болчу. Республикадагы айыл чарба өзгөчө көңүл бурууну талап кылды, анткени согуштун кыйынчылыктары катуу сезилди: техника, минералдык тыңайткычы, тажрыйбалуу механизаторлор жана башка кадрлар жетишсиз болду, согуш жылдарында мал чарбачылыгынын өндүрүмдүүлүгүн, жер иштетүүнүн түшүмдүүлүгүн жогорулатуу, ирригация системасын жакшыртуу боюнча иш-чаралар тиешелүү деңгээлде өткөрүлгөн жок.

Маданият, илим, билим берүү, саламаттыкты сактоо, адамдардын материалдык жактан жакшыртуусу боюнча чоң жана ар тараптуу пландар иштелип чыкты.

Согуштун аякташы менен басма сөздү кайра куруу жана андан ары өнүктүрүү, анын ишинин мүнөзүн өзгөртүү боюнча курч муктаждык пайда болду. Бул убакта жергиликтүү газеттер - республикалык, облустук, шаардык, райондук - кыскартылган көлөмдө чыкты - эки бетте (шаардык жана райондук - кичине форматта). Газеталык аянтчалардын чектелген өлчөмдөрү өлкөнүн, республиканын, өз аймагынын жашоосун толук чагылдыруу мүмкүнчүлүгүнөн ажыратты. Материалдык-техникалык базанын жетишсиздиги, журналист кадрларынын жетишсиздиги курч сезилди, бул мезгилде мезгилдүү басылмалардын мазмунунун сапатына олуттуу таасир этти. Согуштун айынан убактылуу токтотулган басма сөз тармагын калыбына келтирүү, жаңы газеттерди, журналдарды жана башка маалымат каражаттарын чыгарууну уюштуруу зарыл болчу.

1946-жылдын мартында СССР Жогорку Советинин «1946-1950-жылдарга СССРдин эл чарбасын калыбына келтирүү жана өнүктүрүү боюнча беш жылдык план жөнүндө» мыйзамын карап, бекитти. Бул мыйзамга ылайык, Кыргыз ССР Жогорку Совети да өз беш жылдык планын кабыл алды.

Жана, дайыма эле, өлкөнүн жана республиканын эл чарбасын калыбына келтирүү жана өнүктүрүү боюнча беш жылдык планды аткарууда массалык маалымат каражаттарына чоң роль берилди. Мунун ачык мисалы, согуштан кийинки кыйынчылыктарга карабастан, ВКП(б) БКсы 1945-жылдын июнь айында, жеңиштен бир ай өткөндөн кийин, «Республикалык, крайлык жана облустук газеттердин сапатын жакшыртуу жана көлөмүн көбөйтүү жөнүндө» токтом кабыл алды. Бул токтомдун негизинде республикалык «Кызыл Кыргызстан» жана «Советтик Киргизия» газеттеринин көлөмү төрт чоң бетке чейин көбөйтүлдү. Алардын редакцияларынын штаттары кеңейди, жаңы бөлүмдөр түзүлдү: советтик курулуш, чет өлкөлүк маалымат жана жергиликтүү кабарчы тармагы. Республикалык газеттердеги бөлүмдөрдүн саны 10го жетти. 1945-жылдын июль айынан тарта кайрадан айына бир жолу теориялык жана саясий «Коммунист» журналы, айрым шаардык жана райондук газеттер, согуштун материалдык кыйынчылыктары менен убактылуу токтотулган газеттер чыгарыла баштады.
VK X OK WhatsApp Telegram

Дагы окуңуз:

Климов Касым

Климов Касым

Климов Касым Редактор. Кыргыз ССРдин эмгек сиңирген маданият кызматкери (1974). КПССтин мүчөсү...

Прозачы Касым Каимов

Прозачы Касым Каимов

Прозаик К. Каимов 1926-жылдын 6-мартында Талас облусунун Талас районундагы Озгоруш айылында кедей...

Сайра Киизбаева

Сайра Киизбаева

Сайра Киизбаева (1917—1988) Советтик кыргыз опера ырчысы (лирикалык-драмалык сопрано), мугалим....

Поэт Ясыр Шиваза

Поэт Ясыр Шиваза

Поэт Я. Шиваза 18.05.1906—18.06.1988-ж.ж. азыркы Москов районунун Александровка айылында,...

Иссык-Куль облусу

Иссык-Куль облусу

Ысык-Көл облусу Кыргызстандын чыгышында жайгашкан. 1939-жылдын 21-ноябрында түзүлгөн, бир нече...

Комментарий жазуу: