МАВРИКИЙ. Маврикий Республикасы
Индий океанынын түштүк-батыш бөлүгүндө, Мадагаскар аралынан чыгышта жайгашкан аралдык мамлекет, Маврикий аралы жана Родригес, Агалега, Каргадос-Карахос сыяктуу бир нече кичинекей аралдарды камтыйт. Маврикийдин мыйзам чыгаруу ассамблеясы 1980-жылы Франциянын башкаруусундагы Тромлен аралын өлкөнүн аймагына киргизүү жөнүндө мыйзам кабыл алган (1990-жылдан бери Маврикий менен Франциянын ортосунда аралдын келечеги боюнча сүйлөшүүлөр жүрүүдө), ал эми 1982-жылы Британия тарабынан бөлүнүп алынган Чагос архипелагын, анын ичинде Диего-Гарсия аралын, Британия 50 жылга АКШга ижарага берген. Аймактын аянты — 2040 км2. Башкалаасы — Порт-Луи (150 миң). Административдик-аймактык бөлүнүш — 5 шаар жана 9 округ. Калкы — 1,1 миллион (2004-жыл); 69% - индомаврикийликтер (Индия жана Пакистандан келгендер), 27% - креолдор, 3% - кытайлыктар, 1,8% — Европа чыгышы. Расмий тил - англис тили, француз жана креол тилдери кеңири колдонулат. Дин: 51% калк индуизмди, 32,2% христиандыкты, 16,1% исламды тутат. Валюта - маврикий рупиясы.
Россия Федерациясы менен дипломатиялык мамилелери бар (СССР менен 1968-жылдын 17-мартында орнотулган).
Улуттук майрам - 12-март - Эгемендүүлүк күнү (1968-жыл) жана Республика күнү (1992-жыл).
Маврикий - республика. 1968-жылдагы конституция (кейинчерээк толуктоолор менен) иштейт. Мамлекет башчысы жана куралдуу күчтөрдүн башкы командири - парламент тарабынан 5 жылдык мөөнөткө шайланган президент. 2003-жылдын 7-октябрында Маврикийдин президенти болуп Анеруд Джагнот шайланган. Закон чыгаруу бийлигин Улуттук ассамблея (70 депутат; 62си жалпы добуш берүү менен шайланат, 8и салыштырмалуу көп добуш алган жеңилген кандидаттар үчүн резервделген) ишке ашырат. Аткаруу бийлиги - министрлер кабинети.
Негизги саясий партиялар: Эмгек партиясы (ЭП) — 1936-жылы негизделген, айылдык индус калкынын колдоосуна ээ; Маврикийдин күрөшүү кыймылы (МКК) - 1969-жылы негизделген, мусулман, кытай жана креол коомдорунун кызыкчылыктарын чагылдырат; Күрөшүү социалисттик кыймылы (КСК) — А. Джагнот тарабынан 1983-жылы негизделген, индус коомунун кеңири катмарына таянат; Маврикий социал-демократиялык партиясы (МСДП) — 1940-жылдардын аягында негизделген, ири жана орто франко-маврикийлер жана креол буржуазиясынын кызыкчылыктарын чагылдырат; Жаңыланган маврикийдик күрөшүү кыймылы (ЖМКК) - 1994-жылы МККдан бөлүнүп чыккан топ тарабынан түзүлгөн.
Профсоюздар (Жалпы эмгек федерациясы, Маврикий эмгек конгресси) 90 миңден ашык мүчөгө ээ.
Маврикий - БУУ жана АСтын мүчөсү.
1511-жылы Маврикий аралына португалиялыктар кирген; 1598-жылы аны Нидерландия басып алган. 1715-жылдан 1810-жылга чейин - француз, андан кийин англис колониясы. 1968-жылдын 12-мартынан тарта - эгемендүү мамлекет, анын башында формалдуу түрдө Британиянын королевасы турган, генерал-губернатор тарабынан өкүлчүлүк кылынган. Британиянын башчылыгындагы Содружествого кирет.
1968-жылдан 1982-жылга чейин С. Рамгуламдын кабинети бийликте болуп, алгач ЭПдан, андан кийин ЭП - МСДП блогуна кирген. 1982-жылы шайлоодо А. Джагнот баштаган МСК - МКК коалициясы жеңишке жеткен, ал 2005-жылдын июль айына чейин бийликте болгон. 2005-жылдын июль айында кезектеги шайлоодо Н. Рамгулам баштаган Социалдык альянс жеңишке жетип, өкмөттү башкарып чыккан.
Маврикий - Африканын эң динамикалуу өнүгүп жаткан өлкөлөрүнүн бири. 2004-жылы ИДП 4,4 миллиард доллардан ашты (2004-жылдагы өсүү темптери - 5,1%), адам башына түшкөн киреше - 5 миң доллар. Маврикияда "эркин экспорттук зона" түзүлгөн, анда 495 ишкана бар, аларда текстиль, тигүү, трикотаж буюмдары, парфюмерия, бут кийим өндүрүлөт. Маврикийде 17 кант заводдору жана 8 чай фабрикасы иштейт. Электр энергиясын өндүрүү - болжол менен 390 миллион кВт саат. Ауыл чарбасынын ИДПдагы үлүшү - болжол менен 15%. Негизги айыл чарба культураларынын өндүрүшү: кант - болжол менен 600 миң тонна (Маврикиядагы экспортто канттын үлүшү 25% дан ашат), чай - 6 миң тонна.
Маврикидин экономикасында туризм маанилүү орунду ээлейт. 2004-жылы өлкөгө 730 миңден ашык турист келген, бул болжол менен 700 миллион доллар киреше алып келген.
Маврикидин тышкы соода жүгүртүүсү 2004-жылы 5,2 миллиард долларды түзгөн. Экспорт - 2,3 миллиард доллар (кант, кийимдер, териден жасалган буюмдар жана бут кийим, текстиль жарым фабрикаттары, чай). Импорт - 2,9 миллиард доллар (ткань, жүн жана жип, станоктор жана жабдуулар, мунай продуктулары). Негизги соода өнөктөштөр: Франция, Британия, Германия, АКШ, Түштүк Африка. Тышкы карыз - болжол менен 2 миллиард доллар (2004-жыл).
Асфальт төшөлгөн жолдор - 2000 км. Учак транспорту өнүккөн. Негизги деңиз порту жана эл аралык аэропорт - Порт-Луи.
Калктын 95%ы билимдүү. Өлкөдөгү 280 башталгыч мектеп (140 миң окуучу), 128 колледж (80 миң окуучу) бар. Университет иштейт.
Чыгарылган 20дан ашык гезит (эң ири - "Экспресс", "Уикенд", "Морисьен"), радио жана эки программалуу телевидение иштейт.
