Мындан тышкары, ар бир жети баланын бири чоңдор тарабынан манипуляция аракеттери жөнүндө билдирсе, жарымынан көбү кибербуллингдин курмандыгы болгон.
Тыюу кайсы платформаларга жайылат?
Жаңы мыйзамдын чегинде Facebook, Instagram, Snapchat, Threads, TikTok, X жана YouTube сыяктуу он социалдык платформа, ошондой эле Kick жана Twitch стриминг кызматтары кирет.Кээ бир топтор тыюуну онлайн оюндарды да камтууну талап кылышууда. Бул тизмеге киргизилиши мүмкүн болгон платформалар, мисалы, Roblox жана Discord, айрым функциялар үчүн жашты текшерүү системаларын киргизе башташты.
Австралия өкмөтү платформалардын тизмесин онлайн өз ара аракеттенүү мүмкүнчүлүгү жана материалдарды жайгаштыруу сыяктуу критерийлерди эске алуу менен мезгил-мезгили менен кайра карап чыгууну пландаштырууда.
Тыюунун аткарылышын кантип көзөмөлдөйт?
Тыюуну бузгандыгы үчүн жазалар балдарга же алардын ата-энелерине тиешелүү болбойт. Эреже бузулбашы үчүн жоопкерчилик платформалардын өзүнө жүктөлөт, алар олуттуу бузулуулар үчүн 49,5 миллион австралия долларына (32 миллион АКШ долларына жакын) чейин айып пулдар менен беттешиши мүмкүн.Компаниялар балдардын платформаларына кирүүсүн алдын алуу үчүн "акылдуу чараларды" киргизүүгө милдеттүү, бул жашты текшерүү технологияларын колдонуу менен. Бул, бетти таануу, колдонуучулардын жүрүм-турумун анализдөө же мамлекеттик идентификациялык документтерди колдонуу сыяктуу ыкмаларды камтышы мүмкүн.
Meta, Facebook жана Instagramдын ээси, 4-декабрдан баштап өспүрүмдөрдүн аккаунттарын жок кыла баштарын билдирди. Ката кетирип өчүрүлгөн колдонуучулар өз жашын идентификациялык документ же видеоселфи аркылуу тастыктоого мүмкүнчүлүк алышат. Snapchat банктын аккаунттары же идентификациялык документтердин сүрөтү аркылуу тастыктоону сунуштайт.
Башка платформалар азырынча жаңы эрежелерди сактоо боюнча пландарын жарыялаган жок.
Бул тыюу канчалык натыйжалуу болот?
Верификация ыкмаларын так түшүнбөстөн, тыюунун натыйжалуулугун болжолдоо кыйын. Жашты аныктоо технологиялары колдонуучуларды ката кетирип блоктоп коюшу же белгиленген жашка жетпегендерди байкабай калуусу мүмкүн деген кооптонуулар бар.Мындан тышкары, айып пулдардын жетиштүүлүгү жөнүндө суроо туулат. Facebookтун мурдагы аткаруучу директору Стивен Шелер белгилегендей, "Meta 50 миллион доллар табыш үчүн болжол менен 1 саат 52 мүнөт талап кылат".
Критиктер балдар социалдык тармактарды колдонбой калса да, интернетте пайда болгон коркунучтарды жоюлбайт деп билдиришет. Тыюу таанышуу сайттарын же оюн платформаларын камтыбайт, бул дагы кооптонууну жаратат.
Кээ бирлери балдарды интернетте коопсуз жүрүм-турумга үйрөтүү толук тыюудан натыйжалуу болот деп эсептешет. Байланыш министри Анника Уэллс бул тыюунун кемчиликтери болушу мүмкүн экенин мойнуна алып, "чоң реформаларда ар дайым бир аз хаос болот" деп кошумчалады.
Деректерди коргоо боюнча көйгөйлөр
Критиктер жашты верификациялоо үчүн көптөгөн колдонуучулардын маалыматтары чогултулуп, сакталат деп кооптонушууда. Австралия, башка өлкөлөр сыяктуу эле, акыркы жылдары олуттуу маалымат агып кетүү учурлары менен бетме-бет келген, жана өкмөт жеке маалыматтарды катуу чаралар менен коргоо убадасын берди.Платформалар чогултулган маалыматтарды текшерүү үчүн гана колдонушу керек жана андан кийин жок кылышы керек. Эреже бузгандарга катуу жазалар берилет, ошондой эле мамлекеттик IDлерди колдонбостон альтернативдүү верификация ыкмаларын сунуштоо талап кылынат.
Социалдык тармактардын жаңы тыюуга реакциясы
2024-жылдын ноябрында тыюу жарыяланган учурда, социалдык тармактарды башкарган көптөгөн компаниялар аны ишке ашыруу кыйын жана оңой эле айланып өтүүгө болорун билдиришти. Алар ошондой эле верификациянын көп убакытты талап кыларын жана колдонуучулардын купуялыгына коркунуч туудурушу мүмкүн экенин белгилешти. YouTube жана Snapchat сыяктуу кээ бир платформалар социалдык тармактар катары эсептелбестигин белгилешет.Google, YouTube'ду башкаруучу, платформаны тизмеге киргизүүгө каршы соттук доо арыз берүүнү караштырууда. BBCнин комментарий боюнча суроосуна компания жооп берген жок.
Meta, тыюуну ишке киргизүүнү жарыялагандан кийин, аны балдарды коргоо боюнча туруктуу эмес деп эсептейт. TikTok жана Snap да тыюуга каршы экенин билдиришти, бирок аны сактоого даяр экенин тастыкташты.
Тыюуга кабылган Австралиянын эң ири компаниясы Kick "бир катар чараларды" көрөрүн жана бийлик менен конструктивдүү байланышта болорун билдирди.
Башка өлкөлөрдө окшош тыюулар барбы?
Учурда Австралия 16 жашка чейинки балдар үчүн социалдык тармактарга кирүүгө мындай катуу тыюуну киргизген жалгыз өлкө. Башка өлкөлөрдө балдардын интернетте өткөргөн убактысын чектөө же зыяндуу контентке кирүүнү чектөө боюнча аракеттер болгон, бирок социалдык тармактарга толук тыюу киргизилген жок.Улуу Британияда июль айында жаштарды мыйзамсыз контенттен коргоо боюнча чараларды киргизүүнү талап кылган жаңы эрежелер киргизилген. Кээ бир европалык өлкөлөрдө балдар социалдык тармактарды ата-энелеринин уруксаты менен гана колдонсо, Испания жана Дания сыяктуу башка өлкөлөрдө жаштар үчүн тыюу киргизүү сунуштары каралууда.
АКШда Юта штаты жаштар үчүн социалдык тармактарга тыюу киргизүүгө аракет кылган, бирок чечим федералдык судья тарабынан бөгөттөлгөн.
Өспүрүмдөр тыюуну кантип айланып өтүшөт?
BBC тарабынан суралган кээ бир өспүрүмдөр жашы жөнүндө жалган маалымат менен жаңы аккаунттарды түзө башташкан. Өкмөт социалдык тармактарды мындай аккаунттарды аныктоо жана жок кылуу зарылдыгы жөнүндө эскерткен. Интернетте өспүрүмдөр тыюуну айланып өтүү боюнча кеңештер менен бөлүшүп, альтернативдүү колдонмолорду сунушташууда. Кээ бир таасир этүүчүлөр ата-энелери менен биргелешкен аккаунттарга өтүштү.Эксперттер Улуу Британияда жаш чектөөлөр киргизилгенден кийин болгон сыяктуу, колдонуучунун жайгашкан жерин жашырган VPNдердин колдонулушунун өсүшүн күтүшүүдө.
