Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлиги психолого-медико-педагогикалык консультациянын (ПМПК) жаңы эрежелеринин бекитилгендиги тууралуу маалымдады.
Жаңыланган эреженин маанилүү бөлүгү салттуу бөлүштүрүү моделинен кызмат көрсөтүү ыксына өтүү болуп саналат, бул болсо балдардын муктаждыктарына жана алардын үй-бүлөлөрүн процесске тартууга көңүл бурат. Эми ПМПКнын корутундусу тек гана ата-энелерге берилет жана аны билим берүү мекемелерине өткөрүп берүү үй-бүлөнүн жазуу түрүндөгү макулдугу менен гана мүмкүн. Бул мектепти тандоо ата-энелердин колунда экенин кепилдейт, алар ошондой эле текшерүү учурунда катышып, сунуштарды талкуулоого катыша алышат. Эгер үй-бүлө макулдук берсе, сунуштар билим берүү мекемелеринде аткарууга милдеттүү болуп калат.
Реформа көп тармактуу ыкка негизделген, анда психологдор, дефектологдор жана логопеддер сыяктуу адистер ар бир баланын муктаждыктарын аныктоо жана анын билим алуусуна зарыл болгон шарттарды белгилөө үчүн толук диагностика жүргүзүшөт. Консультацияларды санариптик плоскостко өткөрүү «Э-Күндөлүк» платформасы аркылуу жана электрондук ден соолук системасы менен интеграциялоо маанилүү аспект болуп саналат, бул кызмат көрсөтүүлөрдүн жеткиликтүүлүгүн жогорулатат жана процедураларды кайталоону жоюйт, айрыкча алыста жайгашкан аймактарда. Бул модель өзгөчө билим берүү муктаждыктары бар балдарды тез арада аныктоого жана өлкө боюнча инклюзивдик билим берүүнү жакшыртууга багытталган.
Жаңы ПМПК эрежелерин ишке киргизүү Кыргыз Республикасынын президентинин 2025-жылдын 10-мартындагы Жарлыгын аткарууга байланыштуу мүмкүн болду, ал мамлекеттик кызматтын натыйжалуулугун жогорулатууга арналган. Жаңы эрежени бекиткен өкмөттүн токтому 2025-жылдын 17-октябрында кабыл алынып, «Билим берүү жөнүндө» мыйзамга жана «Инвалиддардын укуктары жана кепилдиктери жөнүндө» мыйзамга, ошондой эле эл аралык стандарттарга ылайык келет.
Өзгөртүүлөрдүн башталышы Юстиция министрлигинин жана Улуттук стратегиялык инициативалар институтунун демилгелери менен башталды, алар 23-июнда инклюзивдик билим берүүнү жана жаштар саясатын реформалоого багытталган чаралар комплексин сунушташты. Бул сунуштар өзгөчө билим берүү муктаждыктары бар балдарды колдоо үчүн ылайыктуу жана туруктуу механизмдерге болгон коомдук суроо-талаптын өсүшүн чагылдырат.
НИСИнин маалыматы боюнча, 2023-жылы инклюзивдик ыккаларга багытталган «Билим берүү жөнүндө» мыйзамда маанилүү өзгөртүүлөр болду, бирок көптөгөн мекемелер 1995 жана 2004-жылдардагы эски документтер боюнча иштеп жатышты. НИСИ Юстиция министрлиги менен биргеликте нормативдик базаны талдап, өнүгүү өзгөчөлүктөрү бар балдардын ата-энелери жана мамлекеттик органдар менен консультациялар өткөрдү. Натыйжада, бир жарым миңден ашык эски буйруктар жокко чыгарылды жана заманбап талаптарга ылайык жаңы эрежелерди иштеп чыгуу башталды.
Маалымат үчүн: ПМПК инклюзивдик билим берүүнүн маанилүү ролун ойнойт, адистер биргелешип баланын билим берүү муктаждыктарын жана анын билим алуусуна зарыл болгон шарттарды аныктоодо профессионалдык баа берет. ПМПК аркылуу түзүлгөн сунуштар программаларды адаптациялоого жана атайын методикаларды колдонууга байланыштуу, бул өзгөчө билим берүү муктаждыктары бар балдардын кадимки мектептерде билим алуусуна жана зарыл колдоо алууга түздөн-түз таасир этет. Ошондуктан, ПМПКнын эрежелерин жаңылоо өлкөдөгү инклюзивдик билим берүүнү реформалоонун негизги элементи болуп саналат.
