«Эч ким көзөмөлсүз кирбейт»
Чүй облусунда кытай жарандарынын катышуусундагы инцидент коомдук нааразычылык жаратты. Тышкы иштер министри Жээнбек Кулубаев кырдаалды КНИА «Кабар» үчүн берген интервьюсунда комментарийледи.
Министрдин айтымында, кытай жүк ташуучу унаанын айдоочусу менен Кыргызстандык жарандын ортосундагы жолдогу талаш урушка алып келди. Учурда укук коргоо органдары бул окуяны иликтеп, болгон окуяга юридикалык баа беришет.
Кулубаев белгилегендей, Кыргызстандагы кытай жарандарынын саны өткөн жылдарга салыштырмалуу көбөйдү.
«Учурда Кытай–Кыргызстан–Өзбекстан темир жолунун курулушу активдүү жүргүзүлүүдө, анын алкагында заманбап технологияларды колдонгон кытай адистери иштеп жатат. Ошондой эле биз ички темир жол линияларын өнүктүрүп жатабыз», - деп кошумчалады ал.
Министр мындай масштабдуу долбоорду чет элдик адистерди тартпастан ишке ашыруу мүмкүн эместигин баса белгиледи. «Ушул долбоор отуз жылдан бери талкууланууда, бирок бир дагы президент аны ишке ашыра алган жок», - деди Кулубаев.
Ал ошондой эле эл аралык жолдорго түз чыгуу жоктугуна байланыштуу кыйынчылыктарды белгиледи, бул Казакстан аркылуу маршруттарды колдонууга мажбур кылат. «Биз фактически «таштакта» жашап жатабыз. Чек араны кыска мөөнөткө жабуу биздин жүк унааларыбыз үчүн тыгындарды жаратат», - деди министр.
Темир жолдун курулушу аяктаган соң, европалык өлкөлөргө жана деңиз портторуна чыгуу мүмкүнчүлүгү ачылат, бул Кыргызстан экономикасынын өнүгүүсүнө оң таасирин тийгизет.
«Провокациялык билдирүүлөргө алданбашыбыз керек, алар анти-кытай маанайын жогорулатат», - деди министр.
Кулубаев ошондой эле кытай жарандары өлкөдө эмгек визалары менен экенин тактады. «Эч кандай көзөмөлсүз кирүү болбойт. Бизде визалык режим бар: визанын мөөнөтү бүтсө, алар өлкөнү таштап кетүүгө милдеттүү. Мөөнөттү бузгандар рейддер учурунда аныкталып, депортацияланат», - деп белгиледи ал.
Министр мисал келтирди: «Балыкчы–Барскоон жолу төрт жыл ичинде жергиликтүү компаниялар тарабынан аякталган жок, биз кытай фирмаларын тартууга мажбур болдук. Курулуш аяктагандан кийин бардык адистер үйлөрүнө кайтып келишет.»
Кулубаев жарандарыбызга, айрыкча негизсиз коркуган «кытайлар бизди басып алат» дегендерге кайрылды. «Чет элдик жумушчу күчүн тартуу — бул дүйнө жүзүндө колдонулган практика. Биздин өлкөбүздүн өнүгүшүн каалайбыз», - деп кошумчалады ал.
«Тынчтык сактайлы. Кытай бизге карыз эмес, биз алардын жардамына муктажбыз. Эгер конфликттер жаралса, аларды тынчтык жолу менен жана мыйзамдуу жол менен чечүү керек. Мисалы, сүрөттөлгөн окуя жол талашынан улам болду жана ал зордук-зомбулуксуз чечилиши мүмкүн эле», - деп жыйынтыктады министр.
Ал ошондой эле Кытайдын Тышкы иштер министрлиги жана элчилиги өз жарандарына мыйзамдарды сактоо жана жергиликтүү тургундарга урмат көрсөтүүнүн маанилүүлүгү тууралуу түшүндүрүү иштерин жүргүзүү зарылдыгын белгиледи.
Сүрөт www
