Экономикалык же социалдык себептерден улам, Кыргызстанда эрте үйлөнүүлөрдүн саны жогору бойдон калууда. Статистика боюнча, өлкөдөгү кыздардын болжол менен 12%ы 18 жашка чейин турмушка чыгат.
Эрте үйлөнүү аялдар жана кыздардын жашоосуна жана экономикалык мүмкүнчүлүктөрүнө терс таасирин тийгизет, анын ичинде алардын билимине да. Айылдык жерлерде, кыздар көп учурда мектепти бүткөндөн кийин же аны бүтпөй эле турмушка чыгышат. Бул кыздар, адатта, билимдерин улантууга мүмкүнчүлүк алышпайт, бул болсо алардын жумуш табуу жана өз алдынча болуу мүмкүнчүлүктөрүн минималдуу деңгээлге түшүрөт. Ошентип, бул жаш невесталар өз муждарына дагы көбүрөөк көз каранды болушат.
Ошондуктан, бул кыздардын мектепте калуусу абдан маанилүү.
Кандай парадоксалдуу болсо да, жаш кыздарга жана алардын ата-энелерине эрте үйлөнүүнүн кесепеттерин түшүнүүгө жардам берүүчү жолдордун бири - тигүү, ашпозчулук жана компьютердик сабаттуулук боюнча курстар болушу мүмкүн. Мындай семинарлар кыздарга жаңы көндүмдөрдү үйрөнүүгө жана өзүнө ишенүүгө жардам берет.
Он биринчи класстын студенттери ПРООН тарабынан сатып алынган жаңы компьютерлердин алдында
Кыргызстандын түштүгүндөгү Шарк айылында, БУУ жана Европалык Союз, биргелешкен долбоордун алкагында, жергиликтүү орто мектепке эрте үйлөнүүлөр менен күрөшүүгө жардам беришет. Кыздарды мектепте узак убакыт кармап, эрте үйлөнүүлөрдү алдын алуу үчүн, мектепте тигүү, ашпозчулук жана компьютердик курстар киргизилген.
Өткөн жылы, бул курстар башталгандан мурун, 9-класстан кийин мектепке барып жаткан окуучулардын саны төмөн болгон. Мындан тышкары, мектепте болгону эки онунчу класс болгон. Бул жылы үч онунчу класс бар жана окуучулардын саны өсүүдө.
Эгерде курстар негизинен жаш кыздар үчүн арналган болсо, мектеп балдарды да эске алган жок. Устаттар алар менен эрте үйлөнүүнүн саламаттыкты сактоо жана үй-бүлөдөгү зомбулукка байланыштуу кесепеттерин талкуулашат. Мындан тышкары, балдар да бул курстарга катыша алышат.
"Балдар чыныгы иштерди жасоону кызыктуу деп эсептешет", - дейт долбоордун жетекчилеринин бири Роза Юлдашева. "Биз ошондой эле студенттердин сабакты пропускалоо саны азайганын байкадык, анткени эми аларда компьютерлер жана башка жаңы шаймандар бар".
"Жакында жергиликтүү бийлик бул эрте үйлөнүүлөрдү алдын алуу үчүн уюштурулган мектеп курстарын өздөрү каржылайт. Ал эми кийинки жылы, бул курстар мектеп программасына киргизилет. Азыркы курстардай эле, бул жаш кыздардын жаңы мүмкүнчүлүктөргө ачык болушуна жардам берет", - дейт Шарабидин Таиров, ПРООНдун адиси.
Адина, тигүү курстарына катышып жаткан окуучулардын бири, курстарга келип, мектептен кийин бош убакыт өткөрүүнү жактырарын айтат. Азыр ал тандырда нан бышыруу үчүн атайын кол кап тигүүнү үйрөнүүдө.
"Мен медициналык университетке кирип, стоматолог болууну кыялданам", - дейт ал.
Мектепти бүтүп, турмушка чыгуу ниети барбы деген суроого, Адина жана анын классташтары күлүп жооп беришет.
Учурда курстарга 15 кыз катышууда, бирок курстар билим берүү программасына киргенде, алар бардык кыздар үчүн милдеттүү болот.
Алгачкы агымдагы окуучулар курстарды аяктап жатышат. Алар тигүүнү жана тамак даярдоону гана эмес, ошондой эле "Технологиядагы кыздар" регионалдык конкурсуна катышып, сыйлык алгандыктан да абдан кубанычта. Ар кандай кызыкчылыктар жана жашоо пландары болсо да, алардын бардыгында биргелешкен максат - билимдерин улантуу жана аяктоо.
Эзот: kg.undp.org
